Giáng Sinh giữa núi rừng
Date: Saturday, January 10 @ 01:34:34 EST
Topic: Tự Do Tôn Giáo
LTS: Dưới đây là bài tường thuật của Giám Mục Nguyễn Hữu Long về chuyến thăm giáo dân Công Giáo người Kinh và người H’Mong ở vùng địa đầu của đất nước, nơi mà chính quyền chưa công nhận Công Giáo như là một tôn giáo hợp pháp. Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cũng như Báo Cáo Viên Đặc Biệt của LHQ về tự do tôn giáo hay tín ngưỡng đă theo dơi sát chuyến đi này và về t́nh trạng không công nhận đạo Công Giáo ở 3 tỉnh Điện Biên, Sơn La và Lai Châu.
Một Lễ Giáng Sinh nhọc nhằn nhưng đong đầy t́nh thương
04/01/2015
+ Anphong Nguyễn Hữu Long Giám mục Phụ tá Hưng Hóa
Phải nh́n nhận anh em H’Mông rất đáng phục, họ đứng chờ chúng tôi trong gió lạnh cắt da, sương sa ướt dầm mà không khó chịu hay phàn nàn một tiếng.
Nhiều người muốn biết về chuyến mục vụ lễ Giáng Sinh của tôi với anh em H’Mông tại bản Huổi Thủng 1, liệu tôi có đến được với họ như đă định không, có gặp khó khăn không ? Tôi sẽ thuật lại chuyến mục vụ này, như món quà đầu năm mới, tặng anh chị em của tôi trong đức tin.
Đầu tháng 12, Ṭa Giám Mục Hưng Hóa đă gửi văn thư đến chính quyền tỉnh Điện Biên và hai huyện Nậm Pồ, Mường Nhé, đăng kư lịch tŕnh Giáng Sinh tại đây, theo đó tôi sẽ thăm và dâng lễ cho giáo dân tại các bản Huổi Thủng 1, Na Cô Sa, Nậm Chẩn, Nà Bùng, Nậm V́, Mường Nhé. Số giáo dân tại các giáo điểm này là hơn 1.400 người, gồm 1.333 người H’Mông, và 80 người Kinh. Họ sống rải rác cách xa nhau từ 3-150 cây số, v́ đường núi ṿng vèo, quanh co. Đặc biệt đây là lần đầu tiên có lễ Giáng Sinh tại các bản H’Mông xa xôi cách trở này.
Không biết mấy giờ th́ Đức cha "nó" đến
Ngày 16.12, huyện Mường Nhé trả lời chỉ chấp thuận cho làm lễ ở Mường Nhé của người Kinh, c̣n Nậm V́ của người H’Mông th́ bị từ chối, v́ nơi đây “c̣n phức tạp về an ninh trật tự”!
Hôm sau, huyện Nậm Pồ trả lời “không đồng ư chấp thuận” cho dâng lễ ở một điểm nào, v́ hai lư do sau : Một, tại huyện Nậm Pồ “chưa có cơ sở tôn giáo được công nhận”, nên “việc tổ chức các nghi lễ tôn giáo là không đúng với qui định của pháp luật” (trích dẫn điều 11,1 Pháp lệnh Tín Ngưỡng tôn giáo); Hai, “Huyện Nậm Pồ là huyện biên giới, t́nh h́nh an ninh trật tự c̣n tiềm ẩn những yếu tố phức tạp như : các loại tội phạm về ma túy, h́nh sự, vượt biên trái phép…”
Những lư do viện ra để từ chối, theo tôi, không thích đáng và không thuyết phục, v́ ở đâu mà chẳng có những tệ nạn xă hội, và cả nước có hàng ngàn cây số biên giới, tại sao những chỗ khác không cấm ; c̣n lấy lư do “chưa có cơ sở tôn giáo”, th́ ở điều 11,2 Pháp lệnh tín ngưỡng có dự trù trường hợp tổ chức nghi lễ tôn giáo ngoài cơ sở đă được công nhận (Ṭa Giám Mục đă 4 lần gửi văn thư đăng kư sinh hoạt tôn giáo tại các tỉnh Sơn La, Lai Châu, Điện Biên, nhưng đến nay vẫn chưa được chấp nhận). V́ thế, Ṭa Giám Mục đă gửi văn thư thứ hai yêu cầu xét lại quyết định trên, “để bà con giáo dân thuộc các địa bàn trên được đáp ứng nguyện vọng chính đáng của ḿnh trong dịp đại lễ Giáng Sinh”.
Đức cha đến trong ṿng vây của nhiều người
Ở xă Na Cô Sa, chính quyền lập trạm canh để kiểm soát người ra vào, và cấm người công giáo không được tổ chức lễ Giáng Sinh. Hai nữ tu được gửi tới giúp giáo dân Mường Nhé và Nậm Pồ trong dịp lễ cũng bị trục xuất khỏi địa bàn xă. Dù biết sẽ gặp khó khăn, nhưng chúng tôi quyết định vẫn cứ đến.
Tại Ṭa Giám Mục Hưng Hóa, những ngày trước lễ, phái đoàn chính quyền các tỉnh theo thông lệ đến chúc mừng, trong đó có đoàn Công an thành phố Hà Nội. Họ ngỏ ư muốn đi thăm và tặng quà cho bà con nghèo. Đức cha chính đă đề nghị họ đến Huổi Thủng. Thế là đồng thuận ngày 24.12 này, đoàn sẽ đến với giáo dân H’Mông ở Huổi Thủng.
Sáng thứ bảy 20.12, chúng tôi lên đường đi Điện Biên bằng đường bộ. Đoạn đường dài 750 cây số, mất 12 tiếng đồng hồ, lộ tŕnh Sơn Tây - Ḥa B́nh - Sơn La - Điện Biên. Trên đường đi, chúng tôi có cảm tưởng giống như Mẹ Maria ngày xưa nong nả đi thăm gia đ́nh Dacaria, hôm nay chúng tôi cũng đi lên miền núi đem Chúa đến với anh chị em H’Mông.
Chúa nhật 21.12, chúng tôi dâng lễ tại Điện Biên cho giáo dân người Kinh.
Thứ hai 22.12, đi Mường Nhé, cách Điện Biên 200 cây số. Đoàn chúng tôi gồm 8 người : tôi và cha B́nh, hai thầy, hai nữ tu, hai tài xế. Chúng tôi đến chào chính quyền huyện, nhân tiện để biết họ có thay đổi quyết định trước ? Rốt cuộc là không được làm lễ cũng không được đến thăm Nậm V́, do t́nh h́nh ở đây tế nhị ! Sau khi trao đổi khá lâu giờ mà không kết quả, với ước mong lần sau sẽ được, chúng tôi đồng ư không đến Nậm V́ trong chuyến mục vụ này.
Tối hôm đó, chúng tôi đă cử hành lễ Giáng Sinh tại Mường Nhé, bài đọc th́ lấy lễ Vọng, nhưng kết lễ th́ đă viếng máng cỏ, hát mừng Chúa ra đời rồi, v́ chỉ được dâng lễ ở đây hôm nay thôi ! Vậy là năm nay Chúa ra đời ở Mường Nhé trước mọi nơi trên thế giới, phải “sinh non” mất ba ngày !
Ngày 23.12, chúng tôi không biết làm ǵ, ở Mường Nhé th́ đă xong việc rồi, đi Nậm V́ th́ không được, đến Huổi Thủng th́ theo lịch tŕnh là ngày mai. Thế là cha B́nh đề nghị đi thăm A Pa Chải, là nơi xa nhất của tổ quốc, nằm ở ngă ba biên giới Lào-Việt-Hoa, nơi mà “một con gà gáy, cả ba nước đều nghe” ! Vào các ngày 3, 13, 23 mỗi tháng đều có chợ phiên ở đây, người dân ba nước qua lại trao đổi hàng hóa với nhau. Khi biết chúng tôi có ư đi A Pa Chải, chính quyền tỏ ra quan tâm, đề nghị cho một anh cán bộ đi theo, để lỡ có chuyện ǵ rắc rối th́ đứng ra bảo đảm. Nhưng sau mới biết anh này có nhiệm vụ đưa chúng tôi đi và về đúng lộ tŕnh, không đi lộn vào đường dẫn đến Nậm V́.
Sau đoạn đường gần 70 cây số đường núi ngoằn nghèo, toàn rừng rậm, độ cao đến gần 2.000 mét, chúng tôi đến A Pa Chải, nơi dân tộc Hà Nh́ và Mông sinh sống. Chợ phiên không có ǵ đặc sắc, hàng hóa không nhiều, v́ đây không phải cửa khẩu quốc tế, buôn bán chỉ là “tiểu ngạch”.
Ở ngă ba đường vào Nậm V́ có năm sáu gia đ́nh công giáo từ Hà Nam lên sinh sống, chúng tôi được mời dùng bữa cơm trưa. Tội nghiệp những anh chị em này, để giữ đức tin, họ chỉ có cách hàng năm vào lễ lớn như Giáng Sinh và Phục Sinh trở về quê dự lễ, con cái đến tuổi học giáo lư th́ gởi về đó học, chịu bí tích rồi trở lên.
Buổi tối ở Mường Nhé, giáo dân lại tập trung nhà ông trùm Thiệp đọc kinh, viếng Máng Cỏ. Các em thiếu nhi biểu diễn một chương tŕnh ca múa mừng Chúa Giáng Sinh, đơn sơ dễ thương và hào hứng. Nhiều người muốn ngày mai đi Huổi Thủng để được dự lễ nữa, nhưng chúng tôi can ngăn, v́ đường xá hiểm trở, lại chưa biết liệu có vượt qua được các trạm gác không.
Sáng sớm 24.12, khi trời c̣n mù sương, chúng tôi đă lên đường. Xe của đoàn Công an Hà Nội đi tặng quà đă đến Mường Nhé đúng hẹn, và chúng tôi cùng đi. Đến ngă ba Quảng Lâm, chừng 40 xe gắn máy của anh em H’Mông đă chờ sẵn, không phải để dẫn đường hoặc chào đón chúng tôi đâu, mà là để chở quà tặng vào bản. Quà này đă được chở từ Hà Nội và Điện Biên đến từ chiều hôm qua. Phải nh́n nhận anh em H’Mông rất đáng phục, họ đứng chờ chúng tôi trong gió lạnh cắt da, sương sa ướt dầm mà không khó chịu hay phàn nàn một tiếng.
Trên đường vào xă Na Cô Sa, chúngtôi thấy các anh an ninh đứng rải rác để quan sát, có dừng xe nhưng không ngăn cản. Chúng tôi đến nơi lúc gần 8 giờ. Tiếp chúng tôi là anh phó chủ tịch. Sau màn chào hỏi, anh nghiêm nghị nói : “Các bác vào thăm giáo dân, chúng tôi không có ư kiến, nhưng yêu cầu hai điều : Một, sau khi gặp giáo dân, yêu cầu các bác rời xă, không ở lại qua đêm ; Hai, không đồng ư cho giáo dân ở nơi khác đến dự lễ, chỉ giáo dân Huổi Thủng mà thôi”. Tôi lên tiếng : “Chúng tôi làm lễ xong cũng 9 giờ tối rồi, lúc đó làm sao mà đi ra, v́ đường đèo nguy hiểm, sương đêm dày đặc, một bên là núi, một bên là vực thẳm, lỡ mất mạng th́ sao. Vả lại, tôi là công dân, có giấy tờ đầy đủ, sao không được ở qua đêm ở đây. C̣n yêu cầu thứ hai cũng vô lư. Chúng tôi đăng kư làm lễ ở các bản để giáo dân khỏi phải đi xa tốn kém, các anh không chấp nhận, giờ lại cấm giáo dân không được đến dự lễ. Vậy th́ các anh không tôn trọng tự do tôn giáo rồi !” Cha B́nh thêm vào: “Nếu không cho chúng tôi ngủ ở nhà dân th́ bố trí cho chúng tôi một pḥng ở cơ quan, chúng tôi trải chiếu ngủ ít tiếng đồng hồ rồi sáng sớm mai trở ra”. Anh phó chủ tịch cho biết không có pḥng. Tôi lại hỏi : “Lệnh này do ai ra, xin cho biết”, anh trả lời : “Do cấp trên”. Tôi muốn cho biết là ai để liên hệ trực tiếp, nhưng anh không nói. Vậy đó, cấp trên th́ đổ là cấp dưới không nghe, cấp dưới lại đổ là cấp trên ra lệnh. Thấy có nói nhiều cũng không lay chuyển được, lại không muốn mất thời giờ quư báu, nên chúng tôi rời ủy ban xă để đi gặp giáo dân.
Tại nhà ông Vàng A Mang, nơi mà bà con giáo dân xum họp đọc kinh các chúa nhật, giáo dân đă chờ sẵn. Phái đoàn Công an Hà Nội đem quà phát cho bà con. Món quà giá trị gồm 250 b́ thư, mỗi b́ thư 300.000 đồng, 500 áo ấm, 250 lịch tường của báo An ninh Thủ đô. V́ bà con tập trung không đầy đủ, nên đoàn chỉ phát tượng trưng rồi làm biên bảo giao tất cả cho chúng tôi, sau đó đoàn ra về. C̣n quà của chúng tôi là 250 phích nước (bà con H’Mông chưa biết dùng nước sôi, họ quen uống nước lạnh từ suối dẫn về) và 1.700 phần bánh kẹo, dư cho mọi người, kể cả người không có đạo. Không quên món quà thiêng liêng là lịch Ḷng Chúa thương xót với tấm h́nh nổi ba chiều rất đẹp và chuỗi mân côi tặng cho các gia đ́nh.
Ôi đẹp quá!
Chúng tôi bắt tay ngay vào việc : hai d́ tập hát, hai thầy bắt lại điện, các ông chức việc lo phát quà, cha B́nh rửa tội cho 18 dự ṭng lớn bé, hợp thức hôn phối cho 12 cặp vợ chồng, c̣n 89 người thêm sức th́ để dành thánh lễ tối nay, sau đó cha lại đi xức dầu bệnh nhân ; c̣n tôi th́ giải tội mệt nghỉ, giải tội ḷng lành thôi, chứ tôi chưa biết một tiếng H’Mông nào ! Đại đa số xưng tội lần đầu. Vậy là nội trong một ngày, chúng tôi cử hành tới 6 bí tích, chỉ thiếu Truyền Chức Thánh thôi !
Các em thiếu niên cũng tự chuẩn bị một chương tŕnh ca múa mừng Chúa Giáng Sinh. Đây là lần đầu tiên giáo dân H’Mông ở đây có lễ Giáng Sinh, và là lần thứ tư có thánh lễ, nên dễ đoán được sự háo hức và niềm vui của mọi người, đến nỗi họ bảo nhau hùn tiền mua một con ḅ con, làm cơm ăn mừng cả bản.
Thú thật có lúc tôi cảm thấy mệt quá, muốn t́m một chỗ nằm nghỉ, mà chỗ nào cũng có người, sau cùng đánh liều ngả ḿnh trên chiếc giường, nhưng không tài nào nhắm mắt được. Cũng v́ muốn “mang vào ḿnh mùi chiên” ! Tôi lại cảm thương cha B́nh, sức khỏe của cha không dồi dào, nếu cứ thế này th́ kiệt lực mất !
18 giờ. “Bữa nay lạnh, mặt trời đi ngủ sớm” (Xuân Diệu). Bóng đêm dần buông, bà con tụ tập đông đảo, háo hức chờ đợi chương tŕnh ca múa mừng Chúa Giáng Sinh. Không gian Huổi Thủng tối nay như bị chọc thủng bởi tiếng đàn hát cao vút thinh không, bởi điệu múa nhịp nhàng của các em thiếu niên, giữa một đám người đứng ngồi như nêm, lặng thinh và say sưa theo dơi với ánh mắt vui tươi. Chương tŕnh phong phú, nào các cô bé No-en với vũ điệu Jingle Bell, nào thanh nữ Maria với nét mặt thánh thiện qua bài “Từ lúc Mẹ nói lời Xin Vâng”, nào các màn đồng diễn nhịp nhàng. Lại có những bài hát bằng tiếng H’Mông mà không biết làm sao các em tập được, c̣n tôi th́ nghe như vịt nghe sấm, chỉ biết vỗ tay tán thưởng mà thôi !
19 giờ tối, bắt đầu thánh lễ mừng Chúa Giáng Sinh. Như lần trước, chúng tôi giải tội tập thể để mọi người có thể đón Chúa vào ḷng đêm nay, trong hoàn cảnh rất hiếm thấy. Điện bỗng dưng bị cúp. Không sao, cha B́nh đă khôn ngoan dự liệu 550 cây nến, nhưng ngần ấy cũng chẳng đủ để mỗi người một cây. Ánh nến lung linh vừa rọi sáng khung trời Huổi Thủng đang ch́m trong bóng đêm dày đặc, vừa sưởi ấm những tấm thân đang co ro v́ giá lạnh núi rừng Tây Bắc đêm nay. Ôi linh thiêng thay ! Lời ca “Đêm đông lạnh lẽo Chúa sinh ra đời…” được hát lên cách chân thành, hẳn đủ để sưởi ấm Hài Nhi Giêsu trong máng cỏ, mỉm cười vẫy chào đám người đang hăm hở đón Ngài ngự đến nơi biên giới này ; c̣n họ, họ cũng đang được sưởi ấm bằng t́nh yêu nồng nàn của Chúa từ trên cao. Trong bài giảng, tôi quảng diễn lời thiên sứ nói với các mục đồng : “Đừng sợ, này tôi báo cho anh em một tin mừng”. Anh em đừng sợ v́ ḿnh nghèo hèn, khốn khổ ; đừng sợ v́ ḿnh chưa được tự do tôn thờ Chúa như các nơi khác ; đừng sợ những người làm khổ ḿnh. Trái lại, anh em hăy vui mừng v́ Chúa giáng sinh để ở với anh em. Hăy vui v́ ḿnh có Chúa ở đây, lúc này, và măi măi. Có Chúa rồi th́ anh em không buồn nữa, không khổ nữa, không ở trong bóng tối nữa, mà ở trong ánh sáng như ngọn nến trong tay ! Anh em hăy thương những người không biết Chúa, không có Chúa, không đón nhận và tin Chúa. Họ mới là những kẻ u buồn v́ c̣n ở trong bóng tối.
Ánh nến lung linh thay điện
Sau thánh lễ, chúng tôi phát quà cho mọi người, cả những người không đến dự lễ được cũng có phần. Chúng tôi vui v́ có một số anh em đến từ các bản xa xôi. Có người bị chặn đường đuổi về, nhưng rồi họ lại đi đường ṿng, cố để được đến dự lễ. Tôi thầm nghĩ : Ở những nơi được tự do giữ đạo, nhiều người chẳng c̣n tha thiết dự lễ đêm nay ; c̣n ở đây, nơi không được tự do giữ đạo, th́ người ta lại gắn bó với Chúa đến thế ! Chúa ơi, ở đây Chúa buồn hay vui ?
Kẹo đây con, chia ra cho mọi người
10 giờ đêm. Sương đă phủ dầy, lạnh cóng người rồi. Và cũng đến lúc phải từ giă bà con H’Mông. Thật năo ḷng. Tôi nói với họ : “Tôi muốn ở lại đêm nay với anh chị em cho trọn niềm vui Giáng Sinh, nhưng chính quyền không cho. Tôi đành tạm biệt anh chị em. Tôi không hỏi anh chị em có muốn tôi sẽ lại đến đây, v́ tôi biết mọi người đều muốn. Vậy th́ tôi sẽ trở lại với anh em vào lễ Phục Sinh tới”.
Tôi buông vội những bàn tay đang giơ ra để níu tôi, và cũng nhác thấy những cụ già và em bé giơ tay quẹt nước mắt. Có phải họ buồn quá đến không khóc được ? Và tôi sải rộng bước chân để mau đến chiếc xe đă nổ máy chờ tôi, ngậm ngùi nghĩ rằng ḿnh được ngồi trong xe ấm nệm êm, c̣n họ lát nữa đây sẽ lầm lũi đi trong bóng đêm và gió lạnh trở về nhà, không như các mục đồng Bêlem xưa, sau khi gặp Chúa Hài Đồng, đă ra về ca hát hân hoan !
Lần đầu tiên các ông già Noel nhí xuất hiện trên sân khấu Huổi Thủng
Trên đường từ bản ra quốc lộ, tôi thấy có những anh an ninh đứng bên đường chờ xe chúng tôi đi qua, để chắc chắn rằng chúng tôi thật sự đă rời đi. Tội nghiệp cho các anh ấy, v́ chúng tôi mà phải chịu rét mướt đêm khuya. Ra đến ngă ba Quảng Lâm, một toán công an chặn xe chúng tôi, ngỡ là họ kiểm tra giấy tờ, nhưng thật là họ đếm xem chúng tôi có ra đủ 2 xe 8 người không.
Chúng tôi đi suốt đêm, trả lại 200 cây số, để về đến Điện Biên lúc 4 giờ sáng, mắt cay xè v́ ngủ gà ngủ gật. Trên đường về, tôi liên tưởng đến thảm cảnh Thánh Gia trốn qua Ai Cập giữa đêm khuya, chúng tôi cũng đang được phúc chia sẻ nỗi niềm ấy với Chúa, khác chăng ngày xưa Chúa ở trên lưng lừa, c̣n chúng tôi trên chiếc xe hơi, Chúa mon men đường đá gồ ghề, c̣n chúng tôi lăn bánh trên đường nhựa bon bon !
Nghĩ về anh em H’Mông, tôi cảm thấy mến thương họ v́ bản chất hiền lành, cam chịu mọi cảnh ngộ của kiếp sống lầm than. Chắc chắn Chúa phải bù đắp cho họ, bằng t́nh yêu thương bao la của Ngài, bằng phúc thiên đàng hứa ban cho những ai nghèo khổ bất hạnh. Phải chăng v́ thế mà tôi thấy họ luôn vui tươi, b́nh an.
Tôi cũng nghĩ về những người đang đại diện nhân dân, với hai chữ “Chính quyền” trên vai. Hôm nay họ đă làm một điều bất công với anh em H’Mông khi ngăn cản không cho mừng lễ Chúa Giáng Sinh ; và với chúng tôi, khi không cho nghỉ qua đêm tại bản mà phải ra đi giữa đêm khuya khoắt. Nhưng thật sự ḷng tôi không oán hận họ, tôi đă cầu nguyện như Chúa Giêsu : “Lạy Cha, xin tha cho họ, v́ họ không biết việc họ làm. Mà dẫu họ biết việc họ làm, th́ con cũng không oán hận họ. Con vui v́ được theo chân Chúa. Con vui v́ cuối cùng đă được dâng lễ Giáng Sinh với anh chị em H’Mông. Cái giá phải trả không đắt lắm. Và giả như cứ phải trả cái giá thế này để được đến với anh chị em H’Mông, th́ con sẵn ḷng chứ không sờn ḷng. Lạy Chúa, con tạ ơn Chúa đă cho con một lễ Giáng Sinh nhọc nhằn nhưng đong đầy t́nh thương”.
Tôi không quên cám ơn hai cha Phạm Thanh B́nh, Nguyễn Văn Thành, và những người đă đồng hành cả thể lư, tinh thần, thiêng liêng với tôi trong hai chuyến mục vụ mùa Vọng và Giáng Sinh vừa qua tại Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai ; cám ơn anh chị em giáo xứ Lào Cai và nhiều người khác đă chia sẻ tấm ḷng với anh em H’Mông. Các bạn đều góp phần đong đầy t́nh thương Chúa đến với những anh em này.
Ô, Ô, Đức cha “nó” ngồi xem như ḿnh này!!!
Bài liên quan:
Việt Nam: Đường Vào CPC
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2989
Tự do tôn giáo sẽ là trọng điểm
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2990
|
|