Phan Lạc Tiếp

Bữa ăn đă diễn ra với tất cả nghi lễ rất kiểu cách như định bởi Hải Quy của các Hải Quân Âu Mỹ. Tuy nhiên những món ăn th́ pha trộn, vừa Tây vừa Ta, trong đó có món chả gị và bánh tráng, nước mắm đă được đem đi từ Việt Nam. Khi món tráng miệng được mang ra, mọi người như đă quen thân, giáo sư Xương hỏi: “Các anh ăn uống trịnh trọng, kiểu cách như vậy, th́ c̣n th́ giờ đâu mà làm việc…” Hạm trưởng cười, nói: “Đâu có, ở Việt Nam chúng tôi sống rất là đạm bạc. Bây giờ ở Mỹ, thực phẩm do Mỹ cung cấp rất đầy đủ, nên việc đón tiếp giáo sư hôm nay cũng là dịp để chúng tôi thực tập các nghi thức đă ghi trong hải quy mà thôi…” Mọi người cười xoà.

Những nghi thức bỗng dưng tan biến. Hạm Trưởng lấy cây đàn c̣ treo từ trên tường xuống, trịnh trọng tặng ông bà giáo sư Nguyễn hữu Xương. Từ cây đàn c̣ khiến câu chuyện nhắc đến những điệu trống quân, đến các câu ru em, c̣ lả. Và tôi đă được bạn cùng khoá, Đinh mạnh Hùng (Hùng mèo) nói: “Mày ngâm vài câu đi”. Mọi người ồn ào “Ngâm đi, c̣ lả đi” . Không thể từ chối, tôi đă đứng ở giữa pḥng, sửa soạn. Mọi người im phăng phắc, như đợi tiếng đàn, nhưng rồi nh́n nhau, chẳng ai biết đàn cả, cười kh́. Tôi đành cất tiếng:
Con c̣ (mà ) bay lả (chứ) bay la.

Bay qua (là qua) ruộng lúa (chứ) bay về (là về) đồng xanh
T́nh tính tang, tang tính t́nh, cô nàng rằng, cô nàng ơi rằng…

Mọi người bỗng vỗ tay, hát theo và cười vui. Giáo Sư Xương cũng vỗ tay, nhưng tôi để ư thấy mắt ông rưng rưng lệ. Tan buổi tiệc, Giáo Sư Xương có hỏi tôi rằng: “Là sĩ quan, các anh có phải là những nghệ sĩ nữa không. Lâu lắm, tưởng đă quên, tôi mới được nghe lại câu hát này. Câu hát làm tôi nhớ mẹ tôi…” Tôi nói: “Không. Chỉ là sự t́nh cờ, chúng tôi hát ḥ tài tử mà thôi”, và quen biết Giáo Sư Xương từ đó.

Con tàu đă trở nên thân quen với thuỷ thủ đoàn Việt Nam. Rộn ră những buổi tiếp tân, những chuyến viếng thăm đây đó trên đất nước to lớn và hùng mạnh này đă lắng lại, nhạt nhoà. Những bữa cơm trên tàu đă bắt đầu mang hương vị quê hương, nhiều rau hơn thịt. Trong những ngày nghỉ cuối tuần, nằm trong ḷng tàu, nghe tiếng nước êm ả xôn sao chảy miên man ở chân cầu, tôi có cảm tưởng mở mắt nh́n qua cửa sổ tṛn chiến hạm, ḿnh sẽ thấy những hàng dừa xanh đong đưa cành lá ở bến Bạch Đằng. Trong thinh không nghe đâu đây như có tiếng xe xích lô máy nổ vang, khói phun mờ mịt chạy như đi trốn, mất hút trên đường Trần hưng Đạo, Sài G̣n. Những ngày cuối tuần nằm trong chăn mà nhớ nhà, nhớ hơi ấm của vợ, nhớ tiếng nói ngây thơ của con. Nhớ con hẻm vào khu nhà ḿnh, nhớ cả tiếng động buổi mai nơi xóm nghèo bao quanh. Tiếng những bước chân ai nặng nề quảy đôi thùng nước từ đầu phố vào tuốt sâu trong ngơ mút xa. Nhớ những buổi dậy trưa, vợ chồng đèo nhau trên chiếc xe vespa, đi t́m bát phở ấm đầu ngày. Nhớ vị phở ngọn đậm ở th́a nước đầu nếm thử. Nhớ vị cay nhẹ của lát ớt, vị béo bùi của thớ thịt tái chạm vào đầu lưỡi… Ôi, nói thế nào cho hết. Nhớ từ mùi cống hôi hôi đầu ngơ phủ đầy rác rưởi. Nhớ đến quay quắt cả người. Nhớ nôn nao chùm phủ cả trong giấc ngủ. Tôi chỉ mong chóng đến ngày tàu khởi hành về nước mà thôi.

Rồi ngày đó cũng đến. Hôm tàu rời bến về nước, ngoài ban quân nhạc của căn cứ, trên cầu tàu có mấy người bạn mới quen đưa tiễn. Anh Trương văn Tính, một cựu sĩ quan Thuỷ Quân Lục Chiến, cùng dạy Việt ngữ cho quân nhân Mỹ với các cô H, và Bác Sĩ Nguyễn Tôn Hoàn đưa tiễn. Chính anh Tính là người đă tháo khoen giây cuối cùng cho tàu rời bến, về nước. Nhưng đứng một ḿnh riêng lẻ là một cô gái Mỹ, bạn gái của một anh trung sĩ của tàu tôi. Không biết từ những quen biết nào mà trong những ngày cuối tuần tại đây, những hôm không phải phiên trực, anh xin phép được ngủ ngoài như một quân nhân có gia đ́nh. Ngày sắp về nước, mọi người đi mua sắm, đồ mới th́ ít mà đi mua đồ garage sale th́ nhiều. Ai cũng dành dụm cố t́m mua một cái tủ lạnh cũ đem về tặng vợ con, đa số là những tủ lạnh c̣n chạy tốt, nhưng cổ lỗ sĩ, cồng kềnh. Anh trung sĩ kia th́ khác. Người bạn gái Mỹ của anh chở đến tặng anh một cái tủ lạnh loại vừa vừa, mới tinh, c̣n bọc trong hộp. Bây giờ tàu rời bến, rời hẳn để ra khơi, vượt Thái B́nh Dương, về nước. Tàu tách bến, quay mũi. Tôi từ trên đài chỉ huy nh́n xuống, những người ở lại giơ tay vẫy vẫy rồi lần lượt tản mát ra về. Trên cầu tàu, cô gái Mỹ vẫn c̣n đứng đó. Tàu xa dần. H́nh cô gái nhỏ dần, đen đậm như một cái chấm nhỏ, đơn độc, chơ vơ. Tàu đi dọc theo bờ biển chi chít những con tàu nhỏ, loại tàu thể thao. Đường Boadway chạy dài hun hút ở phía tay mặt. Tàu rẽ trái đi theo hướng chính nam, dọc theo đảo Paloma để ra cửa biển. Bên trái là bán đảo quân sự. Cầu tàu có một hàng không mẫu hạm đậu. Những ngôi nhà thấp, nơi chúng tôi thường lui tới học hành những ngày tháng qua. Gió đă nổi. Tàu sửa soạn rẽ mặt để thực sự ra khơi. Máy đă tiến qua Nhiệm sở vận chuyển và từ giă bến vừa dứt. C̣i gọi phiên hải hành réo gọi. Mọi người trong quân phục xám xanh, thay v́ trắng, lên đảm nhận phiên hải hành thường lệ.Tôi ngoảnh cổ nh́n về phía sau, qua những dăy nhà thấp của bán đảo Coronado, San Diego chỉ c̣n là mấy đỉnh nhà cao đă phủ mờ hơi sương và khói sóng. Không biết cô gái Mỹ kia có c̣n đứng ở cầu tàu, hay đă âm thầm lui gót.

Khi con tàu rời khỏi cửa biển Point Loma, hướng mũi ra khơi, qua cái phao- chuông cḥng chành buông những tiếng kêu lanh canh ở tận cùng cửa biển, ḷng tôi vừa mừng vừa bâng khuâng, lo lắng. Mừng là chúng tôi đang trên đường trở về quê hương, nơi vợ con đang nóng ḷng chờ đợi. Bâng khuâng v́ nhớ tiếc những nơi ḿnh đă ở, đă đi qua với tất cả những lạ lùng, đẹp đẽ mà con cái ḿnh, vợ con ḿnh không có cơ may được thấy. Lo lắng v́ trước mặt là biển Thái B́nh Dương mông mênh, sóng gió, những trắc trở nào trên hải tŕnh 40 ngày trước mặt. Nhưng tôi cũng như mọi người trên tàu có lẽ đều nghĩ rằng: “Thôi, xin giă từ nước Mỹ. Xin trả lại những huy hoàng, hùng mạnh của nước Mỹ cho nước Mỹ. Chúng tôi không ở đây nữa đâu.”

Con tàu lầm lũi đi. Đêm đă xuống. Hải đăng ở mũi Point Loma đă không c̣n ánh lên nữa. San Diego xa dần và ch́m khuất dưới chân trời đêm c̣n hừng ánh sáng. Tiếng máy tàu chạy êm ả, đều hoà. Thái B́nh Dương, một đại dương lớn nhất của địa cầu, bỗng trở nên mông mênh, đe doạ. HQ 505 óng ánh đèn hải hành xanh đỏ ở phía sau. San Diego xa hẳn. Cả vùng sáng mung lung đă không c̣n nữa. Thôi thế là giă từ nước Mỹ, và tôi đă nghĩ rằng, tôi không bao giờ trở lại đây nữa. Xin vẫy tay chào.

Sau 7 ngày đêm hải hành ṛng ră. Những vị trí hải hành thiên văn liên tục, chồng chất trên những vị trí của máy loran vẽ trên những tờ giấy trắng không kẻ ô, không có h́nh núi non ǵ cả. Quang độ rất giới hạn v́ sương. Những đám sương bay la đà khiến mũi tàu nhấp nhô, khi ẩn khi hiện. Biển đêm và chân trời th́ mịt mùng, mung lung đen đặc. Tàu đi hay đứng nào có khác ǵ nhau. Phương hướng cũng mịt mù, tất cả chỉ trông vào cây kim của la bàn mà thôi. Đứng trên đài chỉ huy mà tôi như thấy có một sức kéo nặng nề liên tục từ ḷng biển sâu miệt mài hút xuống.

Tuy biết mọi sự b́nh thường nhưng tôi vẫn có cảm giác như tàu đang trôi đi, không định hướng giữa cơn mơ dị kỳ, huyền hoặc. Quanh tàu, dưới ánh đèn hải hành th́ trắng xoá, mờ nhoà như nỗi lo âu trong ḷng tôi, sĩ quan trưởng phiên. Quanh tôi, những nhân viên im ĺm thu ḿnh trong tấm áo ấm, lặng lẽ như những bóng ma. Ḿnh đi đúng đường không. Ḿnh tỉnh hay thức đây. Radar mở tối đa tầm nh́n chỉ thấy những echo giả lẫn với những đám mây. Không thấy ǵ ở trước mặt.

Giữa lúc lo âu như thế Hạm Trưởng lên đài chỉ huy. Ông ngồi thu ḿnh trên ghế bành da, kéo cao cổ áo, lập loè điếu thuốc trên môi. Mọi người, không ai bảo ai, cả hạm phó (Hùng Mèo) đều có mặt trên đài chỉ huy. Tôi lấy compas đo từng bước theo tốc độ. Cứ như dự trù, chiến hạm chỉ c̣n cách mũi Diamont của Hawaii khoảng 30 hải lư mà thôi. Hạm Trưởng nói: “Bảo nhân viên thám xuất cho chạy máy đo chiều sâu và chỉnh lại radar xem sao”. Con tàu vẫn lầm lũi tiến. Mấy nhân viên quan sát bỗng đứng không, v́ ống nḥm bị các sĩ quan sử dụng hết.

Bản đồ Hawaii được mở ra. Hạm Trưởng chăm chú theo dơi từng chi tiết. Ông dùng ngọn đèn nhỏ soi vào h́nh vẽ hải đăng trên đỉnh núi Kim Cương. Quang độ của hải đăng toả rộng với ghi chú chi tiết về màu sắc, nhịp chớp tắt và độ xa nh́n thấy trong trường hợp b́nh thường. Ông quay ra, mỉm cười:” Đừng lo, độ một giờ nữa ḿnh sẽ thấy đèn.” Vừa lúc ấy từ CIC gọi lên: “Báo cáo đài chỉ huy. Radar đă điều chỉnh xong. Đă thấy echo núi trước mặt.” Cả đài chỉ huy bỗng oà lên reo mừng. Hạm Trưởng nói: “Báo cáo khoảng cách 38 miles.” Là sĩ quan hành quân kiêm sĩ quan trưởng phiên, tôi đích thân xuống CIC để xem lại vị trí trên màn ảnh radar. H́nh bờ biển phía đông Hawaii hiện ra rơ dần. Vị trí chiến hạm đă được xác định chính xác bằng hai cung của radar. Tôi báo cáo lên dài chỉ huy:” Tŕnh Hạm Trưởng. Chiến hạm ở bên phải hải lộ 1 hải lư, cách bờ 35 hải lư.” Tôi lên lại đài chỉ huy, dù giữa đêm tối, tôi thấy như Hạm Trưởng mỉm cười. Ông nói:” Cứ giữ nguyên cap này.” Giữa đêm đen mù mịt, từ đỉnh ḥn Kim Cương đèn xanh tím chớp tắt hiện lên lúc mờ, lúc tỏ ở hướng 11 giờ. Hạm Trưởng nói: “Ông ghi mọi diễn tiến vào sổ hải hành. Tôi lấy quyền chỉ huy chiến hạm.” Lúc ấy đă gần 4 giờ sáng. C̣i báo đổi quart. Tôi xuống pḥng, để nguyên quần áo nằm nghỉ, nhưng không sao chợp mắt được trước những lao sao, chuyển động của con tàu.

Khi c̣i tàu vang lên đổi quart, tiếp ngay sau là lệnh: “Nhiệm sở vận chuyển, vào bến. Quân phục tiểu lễ.” Lên lại đài chỉ huy. Trời nắng chói chang. Chiến hạm đang hải hành dọc theo băi biển Hawaii. Buổi sáng, biển vắng. Băi cát vàng mềm mại. Waikiki Beach. Những toà nhà cao xững vút lên giữa những hàng dừa xanh ngắt che phủ những con đường sạch, đẹp như trong những bức tranh.

Tàu giảm máy và từ từ vào bến, bỏ khối kỷ hà màu sáng trắng ở bên tả hạm, đài kỷ niệm những quân nhân Hoa Kỳ đă bỏ ḿnh trong trận oanh tạc của Nhật vào quân cảng này mấy chục năm về trước trong thế chiến thứ 2. Tuy không cần, nhưng hai xuồng đẩy của quân cảng đă lởn vởn ở sau tàu. Hiệu kỳ chiến hạm phấp phới. Quốc kỳ Việt Nam Cộng Hoà mới tinh ở trên đỉnh cột cờ. Hạm Trưởng đứng ở tả hạm trên đài chỉ huy, nh́n bao quát trước sau. Đứng sau ông, nh́n ra sân mũi, tôi thấy mũi tàu đă chếch 15 độ so với cầu tàu. Khi giây số một vừa được ném lên, quàng vào trụ trên bờ, một hồi c̣i do anh giám kộ rít lên, giây hiệu kỳ tức th́ được kéo xuống. Trên bờ dàn quân nhạc, kèn đồng bóng loáng bỗng trỗi lên một bản nhạc hùng chào đón chiến hạm VNCH cặp bến.

Trong tiếng nhạc rộn ră ấy, nhân viên chiến hạm Quy Nhơn, HQ 504 lo buộc giây và thả cầu lên bến, và bắt giây cho HQ 505 cặp vào hữu hạm. Khi mọi việc đă xong, Vị Sĩ Quan, Hạ Sĩ Quan và nhân viên trực nhật đă nghiêm chỉnh đứng ở đầu cầu thang, th́ ban quân nhạc trên bờ bỗng ngưng cử nhạc. Một chiếc xe hơi đen từ xa từ từ chạy tới, đỗ ngay dưới chân hạm kiều. Nhạc lại cử. Một vị Trung Tá Hải Quân Hoa Kỳ, đại diện cho Quân Cảng Hawaii trong quân phục đại lễ, đeo kiếm từ trên xe bước xuống.

Nhạc ngưng. Trên chiến hạm Quy Nhơn, Hải Quân Trung Tá Phan phi Phụng, (mới được thăng cấp) cũng trong y phục đại lễ, lon mới sáng trưng, kiếm vàng óng ả, đứng đón khách. Vị khách bước lên hạm kiều, từ trên tàu nhân viên gác hạm kiều thổi một hồi c̣i dài. Hạm Trưởng và toán dàn chào đều nghiêm chỉnh giơ tay chào cho đến khi vị sĩ quan khách bước tới sân chiến hạm. Hạm Trưởng hướng dẫn vị khách vào pḥng ăn sĩ quan. Ở đó tất cả sĩ quan chiến hạm đều tề chỉnh đón khách. Bánh bày sẵn và rượu được rót ra, uống th́ ít mà nghi lễ th́ nhiều. Khi vị khách ra về, vẫn ngần ấy nghi lễ. Sau đó dàn quân nhạc dăn ra, nhường chỗ cho một toán độ 10 cô gái Hawaii, mặc váy bằng lá dừa, ṿng hoa tươi tung tăng trên những đôi ngực trần nâu no đầy, chân đất, nhảy nhót theo dàn nhạc giây nuột nà như sóng lượn. Từ trên tàu toàn thể thuỷ thủ đoàn nh́n xuống, vỗ tay, cười nói quá xá.

Trong đám người lô xô trên bờ, một người đàn bà Mỹ cầm khăn tay đỏ dơ lên, khua khua. Từ pḥng lái, có tiếng ai đó gọi lớn: “Này con bồ của trung sĩ nhà ta đón đợi ḱa”. Theo nghi lễ của Hải Quân, khi Hạm Trưởng chưa rời tàu, không ai được phép lên bến. Do đó dù phần nghi lễ đón tiếp đă hết, ban quân nhạc đă ra về, cầu tàu đă bắc, mà không ai được phép rời tàu. Người bạn gái Hoa Kỳ có lẽ cũng biết thế, nên đi lại bên hông tàu, chỗ đài chỉ huy, nói với lên, xin phép cho anh trung sĩ, bạn của bà ấy được phép lên bờ. Bây giờ th́ tôi nh́n rơ bà ta, người đă có tuổi, ít nhất là so với người bạn Việt Nam. Hạm Trưởng cũng đă được rơ ngọn nguồn câu chuyện, nên ông cười, và nói: “Thôi, cho anh ta lên bờ đi. Tội nghiệp bà ta quá, từ Mỹ bay theo ra tận đây…” Lệnh ấy vừa ban, trung sĩ (tôi không c̣n nhớ tên), trong tiểu lễ trắng tinh, từ trên tàu từ từ đi xuống bến. Ở cuối cầu thang, người bạn gái Mỹ đă đón đợi. Khi anh vừa bước tới, bà ấy mở rộng ṿng tay ôm, nhưng anh ta thay v́ ṿng tay ôm, lại để hai tay khum khum trước ngực như tự vệ, như cái đệm cách ngăn giữa hai thân thể. Trong giây phút tao phùng kỳ lạ đó, trên tàu lính tráng nh́n xuống đông nghẹt. Có một người nào đó kêu lên: “Má ơi, má ơi, con dzề nè...” Trên tàu lính tráng bỗng cười bung lên như phá. Người đàn bà Mỹ có lẽ không hiểu câu nói vừa qua, chỉ thấy mọi người cười vui, nên vội buông người bạn trai ra, hướng mặt lên tàu, vẫy tay và nói: “Thank you, thank you all.” Trên tàu lại cười rộ lên một độ nữa. Trên cầu tàu, anh trung sĩ mặt đỏ bừng, vội kéo người bạn gái đi xa khỏi cầu tàu. Trên tàu lính tráng tản dần, lo sửa soạn đi bờ, thăm viếng Hawaii, v́ hai xe bus của quân cảng cũng vừa mới đến.
Sau mấy ngày nghỉ bến, mua sắm thêm, lấy đầy dầu nước, thực phẩm, HQ 504 và HQ 505 rời quân cảng xinh đẹp Hawaii, lên đường về nước. Đoạn đường từ Hawaii đến Guam dài hơn nhiều, nhưng ḷng chúng tôi bỗng thấy yên tâm hơn. Ít ǵ ḿnh đă có kinh nghiệm hải hành từ San Diego đến Hawaii. Cứ thế mà đi. Trung Uư Sáu thường la đà say, hai mắt hơi đỏ, nhưng đôi tay rất mềm, b́nh minh và lúc hoàng hôn ông “bắt” những ngôi sao rất nhuyễn. Vị trí thiên văn của trung uư Sáu nằm chi chít sát bên vị trí của máy loran dọc theo hải lộ. Chiến hạm đi vững như để, cắt đường nhật đạo, hôm ấy trùng vào ngày lễ lớn của Hoa Kỳ, 4 tháng 7 lúc 3 giờ chiều. Sau phần nghi lễ “tiếp đón Thuỷ Thần”, trên nhật kư chiến hạm được tăng lên một ngày. Tới Guam, vẫn ngần ấy nghi lễ đón chào, dàn quân nhạc, nhưng không có các vũ nữ để ngực trần múa bụng, múa mông như ở Hawaii. Cảnh trí ở đây cũng khác. Không có những hàng dừa xanh, những khách sạn vút trời, mà chỉ có la liệt những căn nhà tôn mông mênh, và một vùng vịnh lô nhô, lúp súp san hô và chi chít những cột cờ chiến hạm to nhỏ đủ loại. Đặc biệt ở trên tường ngay cầu tàu, một hàng chữ trắng thật to, nh́n xa như một khẩu hiệu, chiếm cả chiều cao của bức tường: No smoking.

Rời Guam trực chỉ Phi Luật Tân, đoạn đường về nước đă gần. Qua eo biển ngoằn ngoèo của Phi, bỏ quân cảng Subic phía sau, mở radio đă bắt được đài Sài G̣n. Đă nghe được tiếng nói thân thương của đất nước. Hơn một ngày sau, trên hệ thống âm thoại đă nhận được lệnh từ Sài G̣n: “Các anh có một ngày neo tại Nhà Bè để sơn phết, sửa soạn vào bến. Các anh sẽ cặp cầu K. Bà Thượng Nghị Sĩ Phan nguyệt Minh sẽ là người đỡ đầu cho Dương Vận Hạm Quy Nhơn, HQ 504…”

Có những người đi biển suốt cả một đời, khi tuổi già đến, giă từ biển khơi, về với bờ bến, với quê nhà, nghỉ hưu bỗng tiếc: “Ḿnh đi tàu lâu như thế mà chưa xuyên nhật đạo bao giờ.” Mà nào nhật đạo có ǵ đâu. Biển vẫn mênh mông, sóng vẫn trùng trùng. Trên hải đồ một đường vẽ tượng trưng phân chia Đông và Tây của quả địa cầu. Thế thôi. Nhưng lạ thay, không phải ai đi biển cũng có cơ may đi từ Đông sang Tây bán cầu, hay ngược lại.

Qua đó từ Tây sang Đông, người thuỷ thủ đương nhiên được tăng thêm một ngày hải vụ, với tất cả những quyền lợi của người đi biển. Phụ trội hải vụ được trả thêm một ngày. Mọi người được Tư Lệnh Hải Quân thừa lệnh Thuỷ Thần cấp bằng xuyên nhật đạo. Khi chiến hạm qua đó, những nghi lễ đón chào Thuỷ Thần, tuỳ sáng kiến của thuỷ thủ đoàn được khuyến khích tổ chức. Thường là rượu uống tha hồ, nhất là với Hải Quân Pháp và Âu Châu. Và tuy không nói ra nhưng ai cũng biết, trước khi uống, người thuỷ thủ đều rót một chút rượu đầu chai xuống nước, như bày tỏ sự kính trọng lẫn mừng vui cùng với Thuỷ Thần, quyền uy khuất mặt của biển khơi, cầu mong cho chuyến hải hành tiếp theo được sóng yên, biển lặng. Tôi dù chẳng ước ao, cũng đă đi qua đường nhật đạo.

Cũng vượt Thái B́nh Dương, đại dương lớn nhất của địa cầu. Đă ở Mỹ, tuy không lâu, cũng từng đi đây đi đó. Coi như đủ cho chút vốn liếng giang hồ. Và tôi biết, biết một cách rất chân chất rằng, dù có đi đây đi đó, tôi vẫn chỉ là một người nhà quê, sinh ra và lớn lên ở miền trung du đất Bắc. Đi nếm cơm thiên hạ đó đây, nhưng tôi biết rằng khẩu vị tôi gần gũi với nước mắm, với cá, với rau, hơn là với thịt thà, bơ sữa. Nước Mỹ đẹp và hùng mạnh, nhưng trong tôi, sao tôi thấy ḷng ḿnh ch́m ngợp nhớ thương quê nhà. Lúc ấy năm 1970, nếu có ai hỏi tôi: “Anh có muốn ở lại Mỹ không.” Chắc chắn tôi sẽ mỉm cười và thưa rằng: “Tôi kính phục nước Mỹ, nhưng tôi muốn sống ở quê nhà, nơi tôi đă được sinh ra.”

Vậy mà chỉ 5 năm sau, ngày 30 tháng 4 năm 1975, cũng trên hải lộ ấy, nhưng ngược chiều, tôi đă cùng trên 5000 người liều chết ra đi trên một con tàu cùng loại, Dương Vận Hạm Thị Nại, HQ 502, một con tàu hư đang sửa chữa. Tàu rời bến lúc nửa đêm ngày 29 rạng ngày 30 tháng 4 năm 1975. Khi Tướng Dương văn Minh ra lệnh đầu hàng, Việt Cộng ập vào đến Sàigon, con tàu tôi c̣n nằm trong sông Soi Rạp. Chuyến đi với biết bao gian lao, khốn khổ, thiếu thốn. Sống được đă là may.

Tàu lết ra được cửa biển, nhập vào đoàn tàu, và được kéo tới Subic Bay. Một cuộc lễ hạ kỳ đầy nước mắt. Và quốc kỳ Mỹ được kéo lên. Quanh tôi chi chít những người, mặt mày hốc hác, mang vác lôi thôi, vợ theo con dắt. Những người bại trận, không quốc tịch, đang t́m đất tạm dung. Tất cả mấy chục ngàn người được lùa xuống hầm mấy con tàu chở hàng, đi thẳng tới Guam. Tàu đậu ngay bến cũ có bức tường kẻ chữ No Smoking to tướng.

Và cũng thật t́nh cờ, gia đ́nh tôi đă được bảo trợ để đến với thành phố này, San Diego. Tại đây trong bàng hoàng mừng tủi, gặp lại nhau những bè bạn ngày cũ. Bỗng chốc giờ đă gần 30 năm. Thời gian dài nhất của đời tôi với một địa danh mà tôi cư ngụ, v́ chắc rằng tôi c̣n ở lại nơi này cho đến khi nhắm mắt. Phải chăng trước đây tôi đă đến đây, như một định mệnh, một an bài: Đến đây để biết, để thấy và để chọn nơi này làm nơi tạm dung cuối cuộc đời. Lúc ấy San Diego c̣n nhỏ, c̣n đang mở mang. Cầu Coronado mới xây xong được 5 năm. Xa lộ 8 coi như là ranh giới phía bắc của thành phố. Xa lộ 15 chưa chỉnh trang thẳng, và không to rộng như bây giờ. Xa lộ 52 mới chỉ có một khúc từ 805 tới La Jolla ngắn ngủn. V́ thế thành phố Santee như một nơi nào xa, khuất, cách trở. Vùng nhà đẹp Scripp Ranch, mới bị cháy đây, khi đó c̣n là một vùng cây rừng bạt ngàn, nhà cửa thưa thớt. Khu Mira Mesa được coi như một khu xóm khuất nẻo, v́ con đường Mera Mesa chưa nối hai đầu vào 2 xa lộ 15 và 805. Và cộng đồng người Việt chúng ta, năm 1975, phần lớn sống quanh quẩn ở vùng Linda Vista, cho gần với cơ quan thiện nguyện đặt trong khu nhà thờ ở số 6970 Linda Vista Road. Chính từ địa chỉ này là nơi phát xuất những dịch vụ giúp đỡ người tỵ nạn.

Ngoài cơ quan USCC, với ông Nguyễn hữu Giá làm Giám Đốc, đến Trung Tâm Luật Pháp Hồng Đức với Luật Sư Nguyễn hữu Khang, Nghị Sĩ Phạm nam Sách. Cả ba người ấy nay đă không c̣n nữa. Và sau này nữa khi thảm nạn thuyền nhân trở nên khủng khiếp, nơi đây là trụ sở của Uỷ Ban Báo Nguy Giúp Người Vượt Biển, với Tiến Sĩ Nguyễn hữu Xương là chủ tịch. Ôi bao nhiêu là người, bao nhiêu công tác, cứu người như chữa cháy. Rồi làn sóng người Việt ào ạt đến, những nhu cầu mới, những dịch vụ mới, lần lượt h́nh thành một cộng đồng trên dưới 40 ngàn người với bao nhiêu sinh hoạt.
Nói cho đủ là cả một công tŕnh sưu tầm, biên soạn, to lớn

Không thể gói gém trong một vài trang báo. Vậy mà chẳng c̣n bao lâu nữa là tṛn 36 năm chúng ta cư ngụ tại nơi này. Mới ngày nao bỡ ngỡ đến đây, nay nhớ lại đă là câu chuyện của ngày xưa với bao nhiêu quên-nhớ, ngậm ngùi.