Các tài nguyên ở thế gian có thể phân ra thành năm loại vốn: vật thể, con người, tổ chức, xã hội, tri thức. Ai biết huy động một cách hiệu quả cả năm loại vốn thì người ấy sẽ đi xa về sự nghiệp; tổ chức hay cộng đồng nào giỏi sử dụng chúng thì sẽ vượt trội; dân tộc nào tận dụng được chúng thì có nhiều cơ hội tiến đến dân giàu nước mạnh.

Khác với vốn tài chánh, không hai người nào giống nhau như đúc và do đó không thể đổi chác người này với người kia như đổi hai đồng đô-la. Thường không có sẵn người đúng hệt ý mình hoặc ăn khớp khít khao với nhu cầu của tổ chức. Giỏi lắm là chúng ta có thể lọc lựa và tuyển chọn người có tài đức gần nhất với điều mình mong muốn rồi sau đó phải đào tạo trước khi trở thành hữu dụng. Không những vậy việc phân bổ công việc theo đúng với sở trường của mỗi người là cả một nghệ thuật và là điều cần thiết để thành công. Cổ nhân có câu "dụng nhân như dụng mộc" là vậy.

Tổ chức là phương tiện cho con người đạt được hiệu năng cao hơn hẳn so với làm việc riêng rẽ. Vốn tổ chức gồm mô hình, thể thức, quy trình, quy ước, luật, lệ cho vấn đề điều hành, quản trị, lãnh đạo. Muốn trường tồn và phát triển thì vốn tổ chức phải phong phú. Để hình dung, hãy đối chiếu cách tổ chức xã hội giữa Hoa Kỳ và Việt Nam: những người Việt tị nạn thành công ở Hoa Kỳ có thể chẳng làm nên tích sự gì nếu sống ở Việt Nam. Tổ chức hiệu quả là tổ chức khéo phát huy và phối hợp sở trường của thành viên để sở đoản của mỗi người không còn đáng quan tâm.

Vốn xã hội là thứ vốn rất trừu tượng. Chúng ta có thể hình dung nó là những sợi dây vô hình gắn bó những con người và các tổ chức trong xã hội với nhau. Yếu tố cấu thành vốn xã hội là niềm tin tưởng nơi nhau, những quy ước về đối tác, và những cơ cấu xã hội để con người tập hợp lại với nhau. Môi trường nào có vốn xã hội cao thì con người dễ dàng hợp tác với nhau để khai thác thời cơ và đỡ đần nhau khi trở ngại. Vốn xã hội có hai loại: nội tại (trong nội bộ một tổ chức) và ngoại vi (nối kết với các tổ chức bạn). Nếu không khéo, vốn xã hội nội tại có thể trở thành tai hại nếu nó làm giảm đi vốn xã hội ngoại vi, như trong trường hợp băng đảng mafia hay một số đảng phái chính trị độc tôn. Đặc điểm của vốn xã hội là không thể đốt giai đoạn vì niềm tin phải có thời gian để vun xới. Nóng nẩy theo kiểu "quá độ lên xã hội chủ nghĩa" sẽ giết chết vốn xã hội.

Loại vốn cuối cùng là tri thức. Đặc điểm của vốn tri thức là càng dùng càng tăng trưởng một cách vô hạn. Người có tri thức nhưng giữ riêng cho mình thì tri thức ấy trở thành sơ cứng và mất tác dụng. Còn như người ấy chuyển tri thức cho nhiều người khác sử dụng thì mỗi người này sẽ đóng góp kinh nghiệm của mình để làm phong phú thêm cho tri thức ấy; tri thức càng nở lớn khi càng lan xa. Đến khi người đầu tiên nhận về lại thì vốn tri thức đã phát triển rất nhiều lần hơn.

Trong nhiều năm qua Ủy Ban Cứu Người Vượt Biển đã nghiên cứu về cách thu thập, tích luỹ, phát triển, và san sẻ các loại vốn kể trên để góp phần xây dựng cộng đồng và đóng góp cho tiền đồ của dân tộc. Năm 2008 chúng tôi sẽ đẩy mạnh hơn nữa sứ mạng này.

[Nguyệt San Mạch Sống thuộc hệ thống truyền thông của Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển: http://www.machsong.org.]