Thông Báo Về Những Trường Hợp Đặc Biệt Liên Quan Đến Chương Trình Định Cư Nhân Đạo

Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển

Ngày 7 tháng 9, 2007

Các trường hợp bị bắt trước 30 tháng 4, 1975

Năm 1996 chúng tôi bắt đầu vận động chính phủ Hoa Kỳ tính thời gian tù cải tạo kể từ ngày đương đơn bị bắt thay vì kể từ ngày 30 tháng 4, 1975. Chẳng hạn, một số quân nhân Việt Nam Cộng Hoà bị bắt khi miền trung thất thủ trước ngày 30 tháng 4, 1975. Sau đó họ bị chuyển thẳng vào các trại tù cải tạo. Thời gian tù của họ nếu tính từ ngày bị bắt thì đã quá 3 năm nhưng nếu tính từ ngày 30 tháng 4, 1975 thì không đủ. Chúng tôi đã lên tiếng về các trường hợp này. Với sự can thiệp của Dân Biểu Christopher Smith, năm 1997 Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đồng ý tính thời gian tù cải tạo từ ngày bị bắt nhưng chỉ đối với những hồ sơ đã ghi danh kịp trước thời hạn 1 tháng 10, 1994 và đang chờ vào phỏng vấn. Vào thời điểm ấy số hồ sơ như vậy không còn bao nhiêu. Tuy nhiên đây là nguyên tắc mà Hoa Kỳ cũng phải áp dụng trong chương trình HR. (Xin lưu ý là những ai bị bắt làm tù nhân chiến tranh trong các trận giao tranh trước cuộc tổng tấn công năm 1975 thì thời gian bị bắt này không được tính kể.)  

Các trường hợp tù nhân cải tạo chết sau khi ra tù

Những quả phụ có chồng chết trong trại cải tạo đều được cứu xét định cư nếu chưa lấy chồng khác. Những quả phụ mà chồng chết sau khi ra tù cũng có thể được cứu xét với điều kiện cái chết phải là hậu quả của sự tù đày. Việc này rất khó xác định. Trước đây chúng tôi đã nêu nhiều trường hợp với Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ và đề nghị họ đưa ra những tiêu chuẩn rõ ràng. Trong chương trình HR, Bộ Ngoại Giao đề ra tiêu chuẩn cứu xét là cái chết phải xẩy ra trong vòng một năm từ ngày ra tù. Dĩ nhiên nguyên nhân dẫn đến cái chết vẫn phải liên quan đến hoàn cảnh tù đầy trước đó.

Những người bị hai lần cải tạo hay cải tạo trễ

Chúng tôi đã gặp nhiều trường hợp bị từ chối vì Hoa Kỳ cho rằng lý do tù cải tạo không liên can đến chiến tranh Việt Nam mà do các hoạt động sau 30 tháng 4, 1975. Thực ra Hoa Kỳ có thể đã ngộ nhận trong một số trường hợp như:

-          Có những người trốn tránh “cải tạo” cho đến khi bị phát giác và đưa vào trại cải tạo nhiều tháng hay cả năm sau và trên giấy thì ghi lý do là “phản cách mạng”;

-          Có những trường hợp khai hạ cấp bậc xuống nên chỉ phải “cải tạo” một thời gian ngắn thì được thả; sau đó họ bị khám phá và đưa trở lại trại tù cải tạo. Giấy cải tạo cũng ghi lý do là “phản cách mạng”;

-          Có những trường hợp vượt trại bị bắt và thời gian “cải tạo” kéo dài thêm với lý do “vượt trại”;

-          Có những trường hợp được thả cuối năm 1977 hay đầu năm 1978 và sau đó lại bị đưa đi cải tạo đợt hai khi xẩy ra chiến tranh với Cambốt và Trung Quốc; lý do cũng ghi là “phản cách mạng”.

Trong thời gian qua chúng tôi lập luận rằng những trường hợp kể trên đều bị tù cải tạo vì những hoạt động của họ trong thời chiến chứ không phải vì những hoạt động sau đó. Hiện nay Hoa Kỳ chưa tỏ thái độ rõ ràng và nhất quán về những trường hợp này; chúng tôi đã thấy những trường hợp giống nhau cái được nhận cái không. Trong chương trình HR chúng tôi sẽ hỗ trợ cho từng trường hợp một nếu bị từ chối.

Trên đây là một số trường hợp mà trước đây tiêu chuẩn không rõ ràng hay có sự thay đổi mà không được thông báo cụ thể và chính thức. Vì thế có thể có những đồng bào đủ tiêu chuẩn không biết để mà ghi danh với chương trình HR. Để tránh bị lỡ thời hạn, những ai nghĩ rằng mình đủ tiêu chuẩn thì cứ nộp đơn để có được sự thẩm định chính xác của phái đoàn Hoa Kỳ. Thời hạn chót để nộp đơn là 25 tháng 6, 2008.

Chúng tôi xin cảnh giác rằng dù đương đơn nghĩ rằng mình hội đủ tiêu chuẩn, mỗi hồ sơ sẽ được cứu xét dựa theo tình cảnh và những yếu tố riêng, và đủ tiêu chuẩn để được cứu xét đơn không nhất thiết là sẽ được phỏng vấn hay được nhận định cư.