Mach Song - Life Stream - Đọ sức thật

Đổi Sân Chơi, Lật Thế Cờ

Ts. Nguyễn Đình Thắng

Malaysia, ngày 20 tháng 4, 2015

http://machsong.org

Cuộc tranh luận đang nóng lên giữa một bên là các tổ chức XHDS độc lập và bên kia là các tổ chức cũng nhận là XHDS nhưng do nhà nước kiểm soát. Hai bên đã lên tiếng đối đầu nhau trước thềm của nghị trường quan trọng nhất của phong trào dân chủ Đông Nam Á: Hội Nghị XHDS ASEAN và Diễn Đàn Người Dân ASEAN, viết tắt là ACSC/APF (ASEAN Civil Society Conference / ASEAN People’s Forum), sẽ diễn ra trong 4 ngày từ 21 đến 24 tháng 4 ở thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia.

Ngày 16 tháng 4, 21 tổ chức XHDS độc lập ở Việt Nam gởi email kêu gọi các thành phần tham gia hội nghị cùng lên tiếng phản đối sự mạo nhận của số tổ chức do nhà nước Việt Nam gởi đi. Các tổ chức này được mệnh danh là GONGO, viết tắt của government-organized NGO, tức là tổ chức ngoài chính phủ do chính phủ tổ chức. Sứ mạng của chúng là đánh bóng chế độ tại các diễn đàn khu vực và quốc tế.

Phản đối lời kêu gọi trên, ngay ngày hôm sau các GONGO Việt Nam gởi email đến cộng đồng XHDS ASEAN: “Chúng tôi bày tỏ sự phản đối các lời phỉ báng của những tổ chức gọi là XHDS Việt Nam nhắm vào tiến trình quốc gia của Việt Nam và khẳng định rằng các tổ chức đó không phản ánh các ý kiến và lợi ích chung của nhân dân và các tổ chức của nhân dân Việt Nam.”

Theo quy định của ACSC/APF, các tổ chức XHDS ở từng quốc gia ASEAN phải họp lại với nhau để chọn thành phần đại diện tại ACSC/APF. Tiến trình họp lại này được gọi là tiến trình tham vấn quốc gia. Trong 10 năm qua, kể từ khi có hội nghị hàng năm toàn ĐNÁ này, các GONGO Việt Nam chỉ họp riêng với nhau và loại trừ mọi thành phần khác.

Đổi sân chơi

Lần này cũng vậy nhưng họ vấp phải sự lên tiếng phản đối của các tổ chức XHDS độc lập với chính quyền, điều chưa hề xẩy ra trước đây.

Hàng năm hội nghị ACSC/APF được luân phiên tổ chức ở quốc gia nào làm chủ tịch của ASEAN, tức Hiệp Hội Các Quốc Gia Đông Nam Á. Tổ chức ở quốc gia nào thì các tổ chức XHDS ở quốc gia ấy đứng ra lập ban tổ chức.

Năm nay chủ tịch ASEAN là Malaysia. Với chương trình chống buôn người hoạt động ở quốc gia này từ năm 2008, BPSOS nằm trong ban tổ chức và đã mở đường cho các tổ chức XHDS độc lập ở Việt Nam tham gia mà không thông qua “tiến trình tham vấn quốc gia” do các GONGO kiểm soát.

Môi trường ACSC/APF là một sân chơi bình đẳng – GONGO mất thế thượng phong và không thể gạt ra lề hoặc bưng bít tiếng nói của các tổ chức XHDS độc lập như ở trong nước. Các tổ chức XHDS độc lập đã nhanh chóng nắm cơ hội mới này để lên tiếng với bạn bè toàn khu vực, qua email kể trên:

“Lá thư này kêu gọi sự yểm trợ và đoàn kết của quý vị đối với các tổ chức XHDS thật của Việt Nam; chúng tôi bị thua thiệt về cả con số lẫn nguồn lực bởi các GONGO.”

Lật thế cờ

Lời kêu gọi này đẩy các GONGO Việt Nam vào thế bị động: Không thể không lên tiếng, nhưng lên tiếng thì có nghĩa là công nhận sự hiện hữu của những tổ chức đã bị chính họ loại ra khỏi tiến trình tham vấn quốc gia.

Và nhóm GONGO Việt Nam đã lên tiếng, theo đúng “bài bản” quen thuộc của chế độ: “Chúng tôi chống lại các người ngoài, với mục tiêu chính trị riêng, can thiệp vào chuyện nội bộ của chúng tôi và chống đỡ cho cái gọi là các tổ chức XHDS Việt Nam độc lập trong các hoạt động chống lại sự đoàn kết và tính toàn vẹn của các tổ chức của nhân dân Việt Nam.”

Khi bước vào hội nghị ACSC/APF năm nay các GONGO Việt Nam sẽ đối mặ̣t một môi trường đã thay đối: họ không còn là tiếng nói duy nhất đến từ Việt Nam và không dễ dàng tự nhận đại diện cho toàn thể xã hội dân sự Việt Nàm vì đã lộ nguyên bản chất GONGO.

Kết luận

Cánh cửa vào xã hội dân sự của toàn vùng ĐNÁ, để rồi qua đó tiếp cận cả thế giới, đang mở ra cho tất cả các tổ chức XHDS độc lập ở Việt Nam. Đây là môi trường dân chủ ngoài Việt Nam để họ học hỏi, trau luyện, kết nối và thực nghiệm dân chủ. Cánh cửa này khi đã mở ra thì khó mà có thể đóng lại. Đây là một phần của sách lược tăng nội lực và uy thế của dân.

Cùng lúc, các GONGO ngày càng khó che đậy và chống chế cho bản chất GONGO của mình, và mất dần tác dụng qua mắt thế giới ở những diễn đàn khu vực và quốc tế. Tại các diễn đàn này họ không thể lấn lướt hay phủ nhận các tổ chức độc lập. Đây là một phần của sách lược giảm sự chuyên chế của chế độ.

Hai sách lược này, thực hiện cùng lúc, góp phần làm nghiêng dần cán cân thế và lực về phía dân trong tiến trình dân chủ hoá đất nước.