Thoát
Bế Tắc Trong Vận Động Nhân Quyền
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 29 tháng 6, 2013
Trong công cuộc quốc tế vận nhằm yểm trợ nỗ lực tranh đấu
cho dân chủ và nhân quyền ở trong nước, vận động chính phủ Hoa Kỳ là một công tác
rất quan trọng. Công tác này đang gặp bế tắc vì chính sách đối ngoại của Hành
Pháp Obama đặt nhân quyền ở ưu tiên thấp hơn mậu dịch, quốc phòng, địa chính trị.
Họ gọi đó là các “lợi ích chiến lược” của Hoa Kỳ.
Thái độ này bắt nguồn từ thời Tổng Thống Clinton. Vừa nhậm
chức xong, Tổng Thống Clinton tuyên bố tách nhân quyền khỏi chính sách đối ngoại.
Đối phó lại, DB Frank Wolf (Cộng Hoà, VA) đưa ra luật Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế với
điều khoản chế tài đối với các quốc gia nào bị chỉ định là “phải quan tâm đặc
biệt” (CPC) vì đàn áp tôn giáo trầm trọng. Liền sau đó DB Christopher Smith (Cộng
Hoà, NJ) đưa ra luật Bảo Vệ Nạn Nhân Buôn Người với điều khoản chế tài đối với các
quốc gia có tình trạng buôn người trầm trọng.
Theo nguyên tắc phân quyền, các nhà lập pháp tôn trọng quyền
thi hành chính sách đối ngoại của Tổng Thống; do đó các luật trên trao cho Bộ
Ngoại Giao quyền thẩm định mức độ trầm trọng của những vi phạm để rồi Tổng Thống
quyết định có áp dụng biện pháp chế tài hay không. Đó chính là mấu chốt của bế
tắc: nếu không muốn áp dụng điều khoản chế tài, Hành Pháp chỉ cần diễn giải rằng
tình trạng vi phạm nhân quyền chưa đến nỗi trầm trọng. Đây là thái độ của Hành
Pháp Obama trước tình trạng vi phạm nhân quyền ở Việt Nam; chế độ cộng sản biết
điều ấy nên ngày càng gia tăng đàn áp.
Muốn khai thông bế tắc, chúng ta phải tháo gỡ mấu chốt này.
Cách của chúng tôi là mở chiến dịch “Người Mỹ Gốc Việt Đòi Tài
Sản”, với tác dụng: (1) nâng ưu tiên về nhân quyền lên ngang bằng hay cao hơn các
cái mà Hành Pháp Obama mệnh danh là “lợi ích chiến lược”; (2) tách quyền thẩm định
mức độ vi phạm ra khỏi tay của Bộ Ngoại Giao.
Đối với Hoa Kỳ, quyền và lợi ích của công dân là ưu tiên tối thượng -- mậu dịch, quốc phòng, địa chính trị… thực chất chỉ là phương
tiện; quyền và lợi ích của công dân mới là cứu cánh. Chính bởi vậy, luật Hoa Kỳ
có các biện pháp chế tài rất mạnh mẽ đối với quốc gia nào xâm phạm tài sản của
công dân Hoa Kỳ: Tổng Thống bắt buộc phải ngưng mọi khoản viện trợ cho quốc gia
ấy, và chống không để các định chế tài chánh quốc tế như Ngân Hàng Thế Giới và
Ngân Hàng Phát Triển Á Châu cho quốc gia ấy vay vốn. Các biện pháp này mạnh hơn
nhiều so với các điều khoản chế tài trong các luật nhân quyền hiện hành.
Hơn nữa, việc thẩm định mức độ xâm phạm tài sản thuộc thẩm
quyền của một uỷ hội chuyên biệt do Quốc Hội thiết lập hay do toà án Hoa Kỳ phán
xét. Cả hai cơ chế này không bị vướng mắc các vấn đề mà Bộ Ngoại Giao gọi là “lợi
ích chiến lược”.
Chính sách cưỡng đoạt đất và tài sản ở Việt Nam gây nên thảm
cảnh dân oan ngày càng lan tràn, và cũng là công cụ để nhà nước đàn áp các giáo
hội độc lập và các thành phần dân tộc bản địa và thiểu số. Chiến dịch “Người Mỹ
Gốc Việt Đòi Tài Sản” chỉ ra thực tế là chính sách này còn xâm phạm đến quyền
và lợi ích của dân Mỹ. Một khi điều này được xác lập, luật pháp quốc gia sẽ không
cho phép Hành Pháp Hoa Kỳ tránh né mà bắt buộc phải áp dụng những biện pháp chế
tài mạnh mẽ nhất đối với Việt Nam.
Bằng cách nối kết nhân quyền của đồng bào quốc nội với quyền
và lợi ích của người Mỹ gốc Việt, chúng tôi cố gắng tạo thế gọng kìm: vừa vận động
Quốc Hội gia tăng áp lực lên Hành Pháp về nhân quyền cho đồng bào, vừa lấy tư
thế công dân Hoa Kỳ của người Mỹ gốc Việt để đi ngõ tắt và ép Tổng Thống Obama chế
tài chính quyền Việt Nam dù muốn hay không.
Dĩ nhiên, Hành Pháp sẽ không ngồi yên. Họ có nhiều phương tiện
và nhiều phương cách để xoay xở và đối phó. Thực hiện thế gọng kìm sẽ không dễ
nhưng nó mở ra một phương hướng có thể thoát bế tắc hiện nay khi Hành Pháp Hoa
Kỳ đặt mậu dịch và những “lợi ích chiến lược” khác lên trên nhân quyền.
Bài đọc thêm:
Đòi Tài Sản: Yếu Tố Có Thể Thay Đổi
Cục Diện
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2680
BPSOS và chiến dịch ‘Người Mỹ Gốc
Việt Ðòi Tài Sản’
http://www.nguoi-viet.com/absolutenm2/templates/viewarticlesNVO.aspx?articleid=167262&zoneid=1
Ngày Vận Động Cho Việt Nam: Bàn Đạp
Để Tiến Lên
http://machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2679