Thuở xưa khi còn nặng chế độ làng xã thì tinh thần tự giúp là căn bản cho cuộc sống ở thôn quê nước ta. Dân làng tự tổ chức cứu tế, tương trợ, công quả, phòng vệ, sản xuất… Họ tự lực cánh sinh trong vòng bảo bọc của luỹ tre xanh. Ngay ở thành phố, người dân vẫn giữ được phần nào tinh thâàn tự giúp này qua tình lối xóm qua lại, đỡ đần nhau.

Ở Hoa Kỳ, đường xa đất rộng, đầu tắt mặt tối, rào che tường chắn, và quá nhiều yếu tố chi phối nên chi con người không còn thì giờ hay năng lực để quan tâm đến nhau, thăm hỏi và nâng đỡ cho nhau. Mất đi chất keo sơn, chúng ta sống như những hạt cát rời.

Do một tình cờ, cách đây tám năm Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển đến với 40 gia đình người Việt ở một khu chung cư vùng Fairfax, Virginia. Các gia đình này, phần đông mới đến Hoa Kỳ, đang khủng hoảng khi con cái của họ bị hành hung bởi một băng đảng thanh thiếu niên thuộc sắc dân khác. Các phụ huynh quyết tâm bảo vệ con em nhưng không biết hành xử ra sao.

Với sự hỗ trợ của chúng tôi, họ đã làm việc với cảnh sát, nhà trường, các cơ quan xã hội, và chính quyền. Các hung thủ bị truy tố; băng đảng dời đi chỗ khác. Đời sống của tập thể người Việt nhỏ bé này bình yên trở lại.

Đồng hội đồng thuyền, các gia đình này ngày càng cảm thông và gắn bó sâu đậm với nhau. Họ tổ chức hội hè, tương trợ, đi lại, thăm hỏi nhau. Con cái họ, đứa lớn trông nom, dìu dắt đứa bé. Sau một thời gian họ quyết định gọi khu chung cư của họ là “làng”. Những gia đình sau khi dọn đi vẫn quay về thăm “làng” cũ.

Chúng tôi học hỏi thật nhiều từ nhóm gia đình này và trong tám năm qua tìm cách khai triển các bai học ấy để giúp thành lập các nhóm tự giúp ở nhiều nơi trên nước Mỹ. Chúng tôi đã tập trung nhiều vào các bác cao niên và đặc biệt là HO. Họ có cùng quá khứ, còn tiềm tàng tinh thần hợp quần, và có nhiều nhu cầu tương tự như nhau.

Đến với nhau họ có thể chia sẻ niềm vui và nỗi lo; hàn huyên về quá khứ và hiện tại; mách bảo nhau kinh nghiệm và kiến thức; hỗ trợ, an ủi nhau khi nhỡ ngại; chung sức đêå vượt qua các trở ngại trong đời sống.

Ngoài ý nghĩa tinh thần, các nhóm tự giúp là cách giải quyết hữu hiệu tình trạng khan hiếm dịch vụ trước các nhu cầu ngày càng tăng của người cao niên. Qua sự tương trợ, họ có thể giúp lẫn nhau thoả đáng những nhu cầu căn bản và đơn giản.

Đối với những nhu cầu phức tạp hơn, người rành rẽ có thễ hướng dẫn người bỡ ngỡ tìm dịch vụ, giúp thông dịch và chuyên chở, và lên tiếng can thiệp khi cần thiết.

Tự giúp còn là một đóng góp quý báu mà người tị nạn và di dân có thể cống hiến cho xã hội. Nó không phải là một tập quán cổ xưa, chẳng đặng đừng phải khôi phục lại để sinh tồn trong môi trường xa lạ. Tự giúp chính là nền móng của xã hội Hoa Kỳ.

Khác với các nền dân chủ Âu Châu, Úc, Gia Nã Đại… có khuynh hướng xã hội chủ nghĩa, Hoa Kỳ chủ trương thu gọn vai trò của chính quyền và khuyến khích người dân tự giúp. Chính phủ Hoa Kỳ có nhiều chương trình để hướng dẫn và tài trợ cho người dân biết cách tổ chức lại với nhau, lo toan cho nhau, cung cấp dịch vụ cho nhau, và hợp quần để ảnh hưởng chính sách.

Bởi vậy, qua các tập thể tự giúp chúng ta góp phần củng cố và phát huy nền dân chủ Hoa Kỳ.

Qua trang báo Mạch Sống, chúng tôi sẽ chia sẻ và hướng dẫn các bác cao niên thành lập, điều hành, và phát triển các nhóm tự giúp.

Mạch Sống Số 34, tháng 4, 2005