Giảm Thiểu Rủi Ro Ung Thư Ruột Già
Date: Friday, November 07 @ 10:49:13 EST
Topic: Sức Khoẻ


Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức

Nói đến ung thư ruột già thì nhiều người lại ngại ngùng và e sợ; e sợ vì nghĩ tới việc làm sao còn tiêu hóa được thực phẩm khi mà ruột bị nan bệnh. Nghĩ tới chuyện phải cắt bỏ một phần của ruột. Rồi lại nghĩ tới cảnh, hậu môn cũ không dùng được, mà phải đại tiện qua một "hậu môn" mới, gắn đâu đó ở thành bụng. Vừa bất tiện vừa kém vệ sinh. Lại còn chuyện ung thư này rất thường thấy.

Bên Mỹ hàng năm có cả trăm ngàn trường hợp bệnh mới được tìm ra và cả nhiều chục ngàn người bị thiệt mạng vì ung thư tìm ra quá trễ, không chữa kịp. Tại Việt Nam, tỷ lệ ung thư ruột già cũng khá cao. Từ chỗ e ngại chắc là mọi người cũng muốn thoát khỏi nan bệnh này, vì bệnh không kiêng nể ai. Mà muốn phòng tránh thì phải biết ung thư là gì, tại sao lại có ung thư ruột già, ung thư diễn tiến ra sao và có cách nào để phòng tránh nó.



Ung thư là gì?

Cơ thể được cấu tạo bới cả tỷ tế bào đủ loại. Các tế bào này sinh sản và tăng trưởng theo một chu kỳ định trước, tùy theo nhu cầu của cơ thể. Tre già măng mọc, tế bào già nua tự biến đi để tế bào mới sinh ra. Tế bào mới được sinh ra để bảo vệ cơ thể. Tuy nhiên, đôi khi tế bào cũng sinh sản bất thường và tụ họp với nhau thành u bướu.

Có hai loại u bướu:

- Bướu lành tính là những u mà các bác sĩ có thể cắt bỏ và chúng không mọc trở lại.

- Bướu ác tính, sau khi cắt bỏ, chúng mọc trở lại đồng thời cũng lan ra ra các cơ quan khác. Bướu ác tính gây ra nhiều hậu quả trầm trọng cho cơ thể và có nhiều nguy cơ đưa tới tử vong. Đó là nan bệnh ung thư, tiếng anh gọi là CANCER, mà nguyên tự La Tinh có nghĩa là con cua, với chân càng tỏa ra xung quanh. Ung thư cũng lan rộng với nhiều nhánh khắp cơ thể.

Ung thư ruột già

Ở ruột già, ung thư thường khởi sự từ những mụn tế bào nhỏ (polyp) mọc nhô ra trong niêm mạc của ruột. Đa số các polyp đều lành tính, không nguy hại, không trở thành ung thư. Chúng đều rất nhỏ, như hạt đậu xanh. Tuy nhiên một số polyp lớn có thể trở nên ung thư hoặc đã là ung thư rồi. Ai cũng có thể có các polyp này, nhưng một số người sau đây lại dễ dàng có polyp nhiều hơn: trên 50 tuổi (càng cao tuổi càng nhiều rủi ro có polyp); đã có polyp trong quá khứ; thân nhân có polyp hoặc ung thư ruột già; ăn thực phẩm gốc động vật có nhiều chất béo; uống nhiều rượu, hút nhiều thuốc lá, ít vận động cơ thể và quá béo phì.

Nhiều người có polyp mà không biết và chỉ được tình cờ khám phá ra khi bác sĩ tìm kiếm, điều trị một bệnh khác nào đó. Một số polyp có mấy dấu hiệu như chảy máu ở hậu môn, táo bón hoặc tiêu chẩy cả nhiều tuần lễ, có máu trong phân. Khi có một trong những dấu hiệu này, nên đi khám bệnh ngay. Bác sĩ sẽ làm những xét nghiệm như sau để tìm hiểu tình trạng các polyp:

- Khám hậu môn với ngón tay đeo bao cao su. Khám nghiệm này để coi phần dưới của trực tràng có lành lặn không, có bị xuất huyết hay không.

- Nội soi khám nhìn trực tràng và ruột với các dụng cụ đặc biệt.

Khi khám phá ra polyp, bác sĩ sẽ cắt bỏ chúng qua nội soi hoặc phẫu thuật lớn rồi thử nghiệm coi xem polyp có ở tình trạng ung thư chưa. Các rủi ro đưa tới polyp cũng là rủi ro đưa tới ung thư ruột già. Chúng ta không thay đổi được rủi ro do tuổi, do di truyền, nhưng có thể:

- Thay đổi nếp sống, không uống rượu không hút thuốc, vận động cơ thể thường xuyên.

- Thay đổi thói quen ăn uống: Nhiều loại trái cây, rau khác nhau và các loại hạt. Cắt giảm thực phẩm có nhiều chất béo như trong thịt chế biến, thực phẩm chiên với mỡ động vật.

- Giảm cân nếu quá ký-mập phì bằng cách ăn đúng theo nhu cầu tuổi tác, việc làm.

Ngoài ra, khi trong gia đình có người bị ung thư ruột già, con cháu ngoài tuổi 40 nên đi bác sĩ để được khám hậu môn hàng năm để khám phá ra bất thường nơi đây; thử nghiệm tìm kiếm máu trong phân sau 50 tuổi; và nội soi ruột già mỗi 3-5 năm sau tuổi ngũ tuần.

Ung thư ruột già có một số triệu chứng, dấu hiệu như: thay đổi thói quen đại tiện với tiêu chảy và táo bón xen kẽ, mất sức nặng cơ thể, chảy máu ở hậu môn, thiếu máu, bụng đau hoặc căng.

Nếu ruột già bên phải bị ung thư thì sự hấp thụ nước và muối khoáng bị trở ngại, ung thư lan lên phía trên, ít khi bị gây ra tắc nghẹt ruột. Ngược lại, ung thư phần trái của ruột già thì ruột hay bị nghẹt vì đây là nơi trữ phân, ung thư cũng hay lan vòng theo đường kính của ruột.

Trong khi đó, những dấu hiệu, triệu chứng của ung thư ruột non lại gồm có: yếu mệt, sút cân, biếng ăn, thiếu hổng huyết cầu, khô nước, mất thăng bằng chất điện giải, nghẹt ruột, nhiễm trùng đường ruột, rò rỉ ruột (fistula) và di căn tới các cơ quan khác như phổi, thận và xương.

Vai trò của dinh dưỡng

Ít nhất ba chất dinh dưỡng trong thức ăn có ảnh hưởng tới nguy cơ ung thư ruột già:

1. Chất béo: Quan sát cho thấy dân chúng Nhật sống tại chính quốc ít bị ung thư ruột già hơn là khi họ tới sinh cơ lập nghiệp tại các quốc gia Âu Mỹ. Lý do là họ đã thay đổi chế độ dinh dưỡng từ nhiều rau, trái cây sang chế độ nhiều thịt động vật giàu chất béo, như thịt bò, thịt heo. Sự kiện này cũng thấy ở dân chúng tại vài quốc gia châu Phi, khi món ăn chính của họ là ngũ cốc, trái cây. Nghiên cứu tại Canada cho thấy, ăn nhiều chất béo sẽ tăng rủi ro ung thư ruột già gấp đôi. Nghiên cứu tại Hy Lạp với thực đơn nhiều thịt, ít rau trái sẽ tăng rủi ro ung thư ruột già tới 8 lần. Chất béo được mật từ gan tiêu hóa. Ăn nhiều chất béo thì gan sẽ sản xuất ra nhiều mật hơn.

Theo tiến sĩ Selwyn A. Broitman, Giáo Sư Đại Học Y Khoa Boston, quá nhiều acid mật sẽ làm tổn thương lớp tế bào phủ trong lòng ruột, tế bào mới cần được tạo ra để thay thế. Sự tăng quá nhanh này có thể khiến polyp dễ dàng thành hình, đưa tới ung thư.

Một giải thích khác cho là dinh dưỡng nhiều chất béo sẽ tạo ra một loại vi khuẩn mới trong ruột. Các vi khuẩn này sẽ chuyển hóa mật ra một loại acid mật có khả năng gây u bướu trong ruột.

2. Chất xơ: Có hàng chục cuộc khảo sát đã chứng minh chất xơ có khả năng phòng ngừa bệnh ung thư ruột già. Một nghiên cứu ở bệnh viện Nữu Ước năm 1989 cho thấy là chất xơ ngăn chận sự xuất hiện của các mụn thịt thừa ở ruột già và hậu môn. Những mụn này có khuynh hướng phát triển thành bướu ung thư.

Năm 1992, tờ công báo của Viện Ung Thư Quốc Gia Hoa Kỳ cũng thông báo kết quả một cuộc khảo sát rộng lớn cho thấy chất xơ giúp ngăn chặn sự sinh trưởng của các mụn tiền ung thư.

Để giải thích, những ý kiến sinh học sau đây đã được nêu ra:

Chất xơ làm giảm độc tính của tác nhân gây ung thư bằng cánh hòa loãng hay vô hiệu hóa tác nhân này; làm giảm thời gian chất bã di chuyển trong ruột; làm giảm độ acid của phân bã và thay đổi môi trường vi khuẩn trong ruột.

Do đó, việc làm giảm thiểu thời gian mà ruột già phải tiếp xúc với các thành phần độc có khả năng gây ung thư trong các thức ăn là điểm rất quan trọng. Để có tác dụng phòng bệnh, nên dùng từ 25- 30 gr chất xơ mỗi ngày.

3. Sinh tố C: Nhiều khoa học gia hiện nay đang tìm hiểu sự liên hệ giữa ung thư ruột và vitamin C. Kết quả nghiên cứu sơ khởi tại bệnh viện Royal Adelide Úc Đại Lợi cho thấy dùng nhiều sinh tố C có thể giảm rủi ro ung thư ruột già.

Theo tiến sĩ Robert Greenburg, Đại học Y Darmouth, sinh tố C tác dụng như một chất chống oxy hóa, ngăn ngừa sự thành hình của các hợp chất gây ung thư ở ruột.

Kết luận

Thực ra thì cũng còn cần nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng của thực phẩm trong việc phòng tránh hoặc kéo dài cuộc sống của ngời bị ung thư. Nhưng một tin mừng là, những thực phẩm giúp phòng tránh ung thư cũng là những thứ có thể giữ cholesterol trong máu ở mức trung bình và giữ vòng số 2 của mình không " bồ sứt cạp".

Cho nên, tiêu thụ vừa phải thực phẩm từ động vật, ăn thêm rau, trái cây và các loại hạt kèm theo vận động cơ thể đều đặn, thì ruột già của chúng ta được bình an. Và ruột già cũng cám ơn phần đầu của bộ máy tiêu hóa, là cái miệng và hàm răng, đã nhai kỹ món ăn để sự tiêu hóa được dễ dàng.

[Nguyệt San Mạch Sống thuộc hệ thống truyền thông của Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển: http://www.machsong.org.]







This article comes from Mach Song - Life Stream
http://www.machsong.org

The URL for this story is:
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=1441