Cộng đồng người Việt tại Hoa Kỳ chuẩn bị bước vào thập niên thứ tư.

Trong ba mươi năm qua, thế hệ người Việt tị nạn đầu tiên, trưởng thành ở Việt Nam nhưng lưu vong ở Hoa Kỳ, đã góp phần xây dựng nên một cộng đồng với hai bàn tay trắng của những người đã mất tất cả—quê hương, quá khứ, sự nghiệp, thân thế.

Từ thuở ban sơ, lúc mà địa phương nào có được dăm cửa tiệm Việt Nam đã là một diễm phúc lớn cho cả cộng đồng, cho đến ngày nay hầu như thành phố lớn nào cũng có hàng quán, tiệm buôn người Việt. Có những vùng như Houston, San Jose, Orange County, Philadelphia, Falls Church, Atlanta… cộng đồng tấp nập và trù phú đến kinh ngạc cho người bản xứ. Từ lúc chỉ loáng thoáng dăm người giao tiếp được với xã hội bản xứ cho đến ngày nay người Việt đã len lỏi vào mọi lãnh vực thương trường, giáo dục, khoa học, nghệ thuật, chính trị, xã hội.

Lớp người tiên phong nay đang lùi dần vào bóng tối. Nhiều khuôn mặt và tên tuổi đã đi vào dĩ vãng. Họ đã đóng góp thật nhiều và đã mở đường cho lớp người đi sau.

Nay lớp người đi sau cần vạch ra hướng mới, đưa cộng đồng lên tầm cao hơn nữa. Trong hướng mới ấy, chúng ta phải thu hút được thế hệ thứ hai và rồi thứ ba nhập cuộc. Muốn vậy chúng ta cần có một kế hoạch ïphát triển cộng đồng cả về quy củ lẫn quy mô.

Về quy củ, chúng ta cần gầy dựng thêm nhiều tổ chức quần chúng có ngân sách, có nhân viên, có cơ sở, có chương trình hành động hẳn hoi. Trong cộng đồng chúng ta có thật nhiều các hội tương trợ, các nhóm thân hữu nhưng rất thiếu vắng các tổ chức có tiềm năng phát triển và trường tồn. Các tổ chức như vậy chính là nơi hội tụ, là đất dụng võ cho những người trẻ muốn quay về phục vụ cộng đồng. Thiếu những tổ chức như vậy, chúng ta sẽ tiếp tục mất đi biết bao tài hoa của thế hệ thứ hai.

Về quy mô, các tổ chức đã có quy củ cần kết hợp lại với nhau để sánh vai, khi hợp tác khi cạnh tranh, với những cộng đồng bạn ở tầm địa phương, vùng, hay toàn quốc. Hiện nay chúng ta còn thiếu những tổ chức có tầm vóc. Có một số tổ chức với danh xưng to tát nhưng thực lực lại không có nên không tạo được sự vì nể của các cộng đồng bạn. Muốn đạt được sự nể vì, chúng ta cần có bản lãnh thực sự. Để thúc đẩy cho sự phát triển quy củ và quy mô cùng một lúc, Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển hiện nay chỉ hỗ trợ cho những hội đoàn nào cùng ngồi lại với nhau trong một dự án cụ thể. Kinh nghiệm trước đây cho thấy sự hỗ trợ riêng rẽ cho từng hội đoàn thường đưa đến thái độ muốn độc chiếm cả một lãnh vực hoạt động. Dù không thực hiện được, tinh thần độc chiếm là trở ngại lớn cho sự phát triển cộng đồng. Mất đi tinh thần thi đua lành mạnh, chúng ta không thể nào thăng tiến. Người chột, dù làm được vua xứ mù, chẳng thể nào diệu võ dương oai trong thế giới người sáng. Thế giới người sáng đó là nền xã hội dân sự tràn lan ở khắp Hoa Kỳ, không tránh đâu được.

Như là một thí điểm, Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển đang hỗ trợ cho ba tổ chức tại vùng Hoa Thịnh Đốn trong những sinh hoạt phục vụ thanh thiếu niên. Cả ba tổ chức hoạt động trong sự phối hợp thật hài hoà, chân tình, và cởi mở với nhau. Tổ chức này gây quỹ thì các tổ chức còn lại chia nhau đi bán vé. Tổ chức kia có buổi sinh hoạt thì các tổ chức còn lại xúm nhau phụ tổ chức và tham dự. Cả ba tổ chức cùng chia sẻ một văn phòng và một nhân viên toàn thời gian và đang viết những dự án xin ngân khoản chung với nhau.

Chúng tôi hy vọng sẽ đưa được mô thức sinh hoạt này đến nhiều nơi khác, để mở đầu cho một thập niên mới của cộng đồng người Việt tị nạn ở Hoa Kỳ.