Sau ba tháng làm chuyên viên Nha Phối Hợp Viện Trợ cho Tổng Nha Kế Hoạch, tôi trở về Khoa Học, tiếp tục cao học và sau đó làm cho Ban Vật Lư Địa Cầu (VLDC). Lúc bấy giờ, quy chế của chúng tôi chỉ là 12giờ/1 tuần nên th́ giờ c̣n lại, chúng tôi thường dạy thêm ở các trường tư. Tất nhiên phải chừa giờ để học cao học. Hồi đó, tôi dạy Hoá lớp 10 cho các trường Đồng Tiến (gần chợ Trần Quốc Toản), Truờng Thống Nhất (nằm trong khuôn viên của Binh chủng Dù- khu Bảy Hiền), đôi khi dạy thế cho vị giáo sư nào đó- ở Nguyễn Bá Ṭng hay vài trường khác… về môn Việt văn.

Tôi c̣n nhớ năm 1975, t́nh h́nh sôi động nhiều ngay từ đầu năm. Khi Ông Nguyễn Văn Hương lên làm tổng thống, chính phủ cho phép phụ nữ và trẻ con được xuất ngoại với điều kiện phải đóng tiền. Thuở ấy, một phần ngây thơ, một phần rất yêu quê hương nên đọc tin ấy, tôi thấy buồn lắm. Tôi không có ư t́m đường ra đi chút nào. Tôi c̣n nắm tay cậu em họ cùng tuổi, hiên ngang phán " Dù có ăn rau muống, quê hương vẫn là hơn"!

Tuy vậy, những ngày tháng tư, VC pháo kích nhiều. Mẹ tôi lo lắng. Anh chị em th́ chỉ mới có bà chị cả có gia đ́nh. Chồng chị là truởng pḥng của Đài Truyền H́nh Sài G̣n cũng t́m cách ra đi. Cậu em kế tôi cũng vậy. Tôi th́ ngây thơ, cứ nghĩ rằng "Làm sao Mỹ bỏ rơi được miền Nam, tiền đồn chống cộng sản!".

Ngày 20, chàng Hải Quân qua nhà và mẹ tôi bảo "Hay cô đi với nó đi". Tôi bĩu môi. Tôi không yêu anh ta, chả có lư do ǵ tôi phải đánh đổi cuộc đời ḿnh để đi theo anh ta ra nước ngoài. Nhưng nghe anh ta dặn ḍ "Pháo kích nhiều quá, tối ngủ Quỳnh cẩn thận nhé’, tôi có chút xao xuyến.

Ngày 22, ở tư thục Đồng Tiến tôi mở đầu giờ dạy bằng:

- Các em đi được th́ đi nhé. VC tàn bạo, không sống được đâu.

Ngày 25, tôi ở nhà. Ngơ ngác. Nghe radio, đọc báo và chẳng biết ǵ hết. Ḿnh khờ, gia đ́nh cũng khờ. Chị tôi vẫn chưa t́m được"tuyau". Em trai tôi cứ lang thang bến tầu rồi về.

Ngày 29, pháo kích nhiều hơn. Tâm trạng ở nhà khác, có vẻ yên tâm hơn ở nhà ḿnh làm tôi chạy lên nhà chị ở đường Tự Đức. Thật khờ, đó là vùng cửa ngơ tiến vào Sài G̣n và ngay sát Đài Phát Thanh.

Trưa 30, nghe tin Dương Văn Minh đọc lệnh đầu hàng, tôi tuởng như ḿnh nằm mơ. Bầu trời Sài G̣n lúc ấy đang nắng bỗng sầm tối trong chốc lát. Một giờ sau, tôi phụ chị đem tất cả quần áo quân đội, sách Anh Văn, h́nh ảnh, tất tật những ǵ dính líu đến Mỹ đem ra bỏ ngoài đường. Chung quanh mọi người cũng vậy. Tôi bôi sơn móng tay, cắt ngắn móng và trở về nhà ở Gia Định.

Trưa mùng 1, một cậu trong ban Vật Lư Địa Cầu đến nhà. Tôi ào ra mừng rỡ. Tưởng như trải qua một cuộc bể dâu rất lâu. Cậu nhắn tin thầy Nguyễn Hải bảo tôi vào trường tŕnh diện ngày mai. Lúc đó tôi ngây thơ không biết. Sau này mới tỏ cậu ta gốc Bến Tre và bây giờ, cậu ta đang là... Khoa Trưởng Khoa Lư của Đại Học Khoa Học Sài G̣n!

Mùng 2 tháng Năm, chúng tôi tụ tập trong sân trường. Bọn VC nằm vùng như La Thị Cang, giảng nghiệm viên cùng Ban VLDC với tôi, đang ở trong pḥng của Uỷ Ban Quân Quản để ra các chỉ thị. Một số VC nằm vùng khác lộ mặt, đa số xuất thân từ Ban Địa Chất của Ô Trần Kim Thạch. Số VC nằm vùng này được hỗ trợ bởi bọn ‘ăn theo’ mà chúng tôi gọi là "Cách mạng Ba Lẻ Bốn". Các pḥng đều bị niêm phong. Có lẽ VC sợ mọi máy móc, tài sản bị phá huỷ chăng. Nhưng phải thừa nhận, y hệt cuộc cuớp chính quyền của Việt Minh năm 1945, tại Đại Học Khoa Học, VC nằm vùng chuẩn bị sẵn nên họ đă văn hồi trật tự ngay từ những ngày đầu tháng Năm.

Chúng tôi ngồi nói chuyện ở sân trường chờ đợi đến phiên vào ghi danh.

Sau đó khoảng ít tháng, cái gọi là Uỷ Ban Quân Quản UBQQ của Khoa Học phổ biến việc học chính trị. Tôi c̣n nhớ, các giáo sư trung học (Vc gọi là giáo viên) chỉ học vài tháng, c̣n chúng tôi phải học một năm. Tất cả các trường đại học của Sài G̣n tập trung học lư thuyết ở Đại Học Luật Khoa v́ trường này mới xây, giảng đường khá lớn. (Sau này VC đổi là Đại Học Kinh Tế). Khi thảo luận tổ th́ trường nào về trường đó.

Khi đi học, chúng tôi trở lại nghịch ngợm như thuở học tṛ. Đám chúng tôi lên lầu 2 và giỡn nhiều hơn học. Tuy vậy, tôi c̣n nhớ một lần cán bộ giảng như sau:

- Chúng ta phấn đấu để làm sao mỗi nhà có một loa!

Cả đám trên lầu chúng tôi phá ra cười. Nếu mỗi nhà có một loa chắc... mọi người phát điên hết? Lập tức ngày hôm sau, Thành Uỷ phải cử một cán bộ khác đến giảng.

Tôi cũng nhớ, khi thảo luận tổ, tôi là người thắc mắc "Tại sao yêu nước lại là yêu xă hội chủ nghĩa?". Vô lư quá, nước là thực thể ám chỉ quốc gia Việt Nam và tôi yêu quê hương tôi. Không dính líu ǵ đến cái gọi là chủ nghĩa cả. Chủ nghĩa chỉ là một chính thể áp dụng cho một quốc gia như chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa cộng sản. Tất nhiên VC c̣n nhiều cái ngu xuẩn và ngang nguợc khác mà tôi không muốn nhắc lại v́ đă có quá nhiều người viết rồi.

Một lần trong giờ thảo luận tổ, tôi đă nghịch ngợm sửa dấu phẩy trong câu "Đảng lănh đạo, nhà nước quản lư, nhân dân làm chủ tâp thể" thành "Đảng lănh đạo nhà nước, quản lư nhân dân, làm chủ tập thể"! Tuyệt vời, chỉ đổi cái dấu phẩy, khẩu hiệu của VC bị biến nghĩa nhưng là nghĩa đúng chứ không nguỵ nghĩa như VC rêu rao. Đó là đảng thâu tóm tất cả mọi thứ trong tay ḿnh từ lănh đạo nhà nước rồi quản lư nhân dân và kiêm luôn cả cái làm chủ tập thể! Cũng như lúc đó chúng tôi rất thú vị với câu đối:

Sau một năm học chính trị, chúng tôi cũng được cấp cái gọi là "Chính Trị Mác Lê". Tiếp theo đó, Ban Giám Hiệu xem xét việc nhân viên nào được tiếp tục làm việc cho trường. Việc này gọi là "vào biên chế". Công nhân viên-cũng tên gọi mới, ở trong t́nh trạng hồi hộp…

Đích thân Hiệu Trưởng Lư Hoà mời tôi lên văn pḥng v́ tôi ở vào trường hợp khá đặc biệt; tôi tốt nghiệp Cử Nhân Hoá Hữu Cơ nhưng làm bên Ban VLĐC tức tréo cẳng ngỗng. Lư Hoà đề nghị tôi coi thư viện khoa lư. Tôi nhận lời gấp v́ sau 75, tự nghĩ c̣n học hành ǵ nữa, thôi th́ về một ḿnh một cơi cho yên thân.

Mà một cơi thật v́ sách giáo khoa mới rất ít nên các "cán bộ giảng dạy" phải vào mượn sách nơi tôi. Cán bộ giảng dạy là tên mới gọi chung tất cả chúng tôi. Truớc 75, Giáo sư đại học phải có bằng tiến sĩ quốc gia hay tiến sĩ đệ tam cấp. C̣n dạy thực tập th́ gọi là giảng nghiệm viên hoặc chưa vào ngạch giảng nghiệm viên th́ gọi là nghiệm chế viên. Tôi ghét tên cán nào th́ khi hắn mượn sách tôi bảo" Người khác mượn hết rồi!". Hành xác hắn chừng hai, ba lần mới cho mượn! C̣n với "phe ta" th́ khỏi nói. Vào tận kho tha hồ lựa và tha hồ mượn, không giới hạn số lượng!

Tôi làm ở đây đến 1983 th́ xin nghỉ với lư do gia đ́nh, thực tế là nộp đơn xuất cảnh Úc do cô em chồng bảo lănh.

32 năm trôi qua, giờ đây nhớ lại ngày ấy năm xưa mà ḷng ngậm ngùi vô hạn. Bao tang thương dâu bể cho chúng tôi. Từ Giáo Sư Nguyễn Hải, Trưởng Ban Vật Lư Địa Cầu, Giám Đốc Hải Học Viện Nha Trang, "patron" của tôi, chết trên đường t́m tự do cùng hai con; đến anh bạn Huỳnh Kiêm Diên ban Hạt Nhân sau bao gian nan, đến được vùng đất hứa th́ than ôi, năm 2006, anh bị du đăng Mỹ giết chết.

Nhóm Khoa Học, ban Lư chúng tôi giờ đây nơi đất khách quê người c̣n dăm mống, vẫn liên lạc với nhau qua e-mail, chia sẻ chút vui buồn đời tị nạn.