Nguyễn Khải
Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển (UBCNVB) bắt đầu kế hoạch yểm trợ Chương Trình Định Cư Nhân Đạo (Humanitarian Resettlement – HR) kể từ ngày 08 tháng 01, 2007. Tính đến nay mới được sáu tháng.
Tổng số hồ sơ chúng tôi đã nhận được và cứu xét là gần 300. Ngoài phần hướng dẫn đương đơn lập hồ sơ, chúng tôi đã khiếu nại cho 30 trường hợp bao gồm 9 trường hợp thuộc Chương Trình HR và 21 trường hợp thuộc Chương Trình Ra Đi Có Trật Tự (Orderly Departure Prgram – ODP).
Mặc dù UBCNVB đã vận động trong thời gian vừa qua với sự ủng hộ Bộ Ngoại Giao Hoa-Kỳ, nhưng không may là Sở Quốc Tịch và Di Dân Hoa-Kỳ (Citizenship & Immigration Services – CIS) đã không đồng ý mở lại những trường hợp ODP. UBCNVB sẽ vận động với Quốc Hội về các lãnh vực này. Trong khi đó chúng tôi lưu giữ các hồ sơ ODP đã gửi tới và tiếp tục nhận hồ sơ mới với hy vọng vừa phải rằng tình thế sẽ thay đổi. Ưu tiên hiện nay dành cho các hồ sơ HR.
Trong số 9 hồ sơ HR đã được khiếu nại, hai trường hợp đang được tái cứu xét và gia đình đã được thông báo. Một hồ sơ bị bác vì người con ở Mỹ khai gian với UBCNVB về tình trạng ODP của người cha ở Việt-Nam. Ngoài ra còn một trường hợp HR sẽ được qua Mỹ vào khoảng tháng 9 được một nhà thờ Hoa-Kỳ bảo trợ với sự hợp tác của UBCNVB.
Trong tháng 7 này UBCNVB sẽ đệ trình một số hồ sơ HR cho Bộ Ngoại Giao để khiếu nại giùm cho những người bị bác đơn oan uổng. Đây sẽ là đợt thứ năm. Ngoài ra chúng tôi đã nhận được khoảng 100 hồ sơ gửi đến qua bưu điện, nhưng chưa cứu xét kịp và hàng ngày hướng dẫn cho khoảng 15 người gọi đến văn phòng của UBCNVB.
Trong hơn một tháng nay, chúng tôi phải đi vận động hành lang, không ở trong văn phòng nhiều ngày nên đã không trả lời điện thoại trực tiếp được. Điện thư xếp hàng trong máy điện toán. Thư bưu điện chờ đợi trong các ngăn hồ sơ. Lời nhắn chồng chất trong máy điện thoại. Đến ngày 11-07-2007 chúng tôi mới trả lời được tất cả những lời nhắn trong điện thoại và thư điện tử.
Một vài điều cần căn dặn
Trong tuần vừa qua một người Việt ở Mỹ gọi điện thoại cho chúng tôi than rằng thân nhân của cô ở Việt-Nam vừa được phỏng vấn nhưng bị từ chối. Lý do là khi nhân viên phỏng vấn hỏi người chủ đơn, một cụ già trên 70 tuổi, có bị ngược đãi hay không, cụ già trả lời là không vì cụ nghĩ người Việt làm phiên dịch là công an của nhà nước, nên không dám nói thật.
Qua câu chuyện này, chúng ta thấy có vài điểm cần bàn đến. Thứ nhất là đừng đợi khi nào bị bác đơn rồi mới nhờ đến UBCNVB. Thứ hai là có nhiều khó khăn có thể tránh được nếu người làm đơn được hướng dẫn từ đầu. Nếu cụ già biết người Việt ngồi đó là phiên dịch viên từ Mỹ về thì cụ đã bình tĩnh hơn. UBCNVB đã viết một tài liệu về cách thức tham dự phỏng vấn trong Chương Trình HR và một danh sách 32 câu hỏi để gợi ý cho người sắp được phỏng vấn.
Những người làm đơn xin định cư tại Hoa-Kỳ nên nhớ rằng nếu mình ở trong trường hợp bị tù cải tạo trên ba năm hoặc làm cho cơ quan Hoa-Kỳ trên năm năm, v.v. không có nghĩa là đương nhiên được đi Mỹ. Đây chỉ là điều kiện để được mời tham dự phỏng vấn (vòng sơ kết) mà thôi.
Trong cuộc phỏng vấn (vòng bán kết), những người xin định cư tại Hoa-Kỳ phải chứng minh rằng:
(1) Giấy tờ của mình không có gì đáng ngờ vực,
(2) Lời khai của mình ăn khớp với hồ sơ đã nộp và ăn khớp với những lời khai của những người khác trong gia đình.
(3) Gia đình phải chứng minh có lý do đi tị nạn không phải thuần tuý vì lý do kinh tế. Nhiều khi nhân viên phỏng vấn khó khăn đòi phải có bằng chứng.
Để tránh bị vấp váp trong cuôc phỏng vấn, mọi người, cả già lẫn trẻ, nên ôn lại tiểu sử trong gia đình, đặc biệt là giai đoạn tù cải tạo, làm việc cho cơ quan Mỹ, v.v. Phải khai thật. Nên giữ bình tĩnh vì nếu hồi hộp run rẩy, người phỏng vấn không hiểu lại tưởng mình có gì gian dối.
Vòng chung kết là giai đoạn khám sức khoẻ và chích thuốc ngừa. Tới đây triển vọng được định cư tại Mỹ khá cao, nhưng vẫn có trường hợp bị loại vào phút chót vì tình trạng sức khoẻ. Phần đông những người chủ đơn đã ngoài 50 hoặc 60. Hoàn cảnh tù đầy và thiếu thốn đã làm hao mòn sức khoẻ của họ.
Làm thế nào để được UBCNVB giúp đỡ nhanh chóng và hiệu quả
(1) Khi nộp hồ sơ cho UBCNVB, cần phải viết cho chúng tôi một thư ngắn gọn, tóm tắt sự việc, kèm theo giấy tờ cần thiết và cho biết tên tuổi, địa chỉ liên lạc, số điện thoại, và điện thư (e-mail) nếu có. Một người đã gửi cho chúng tôi hai lá thư viết tay. Mỗi lá thư dài gần 20 trang, kể lể chuyện tình duyên trắc trở, ly dị vợ hai lần ra sao. Một số người lại giấu tên khiến không thuận tiện mở hồ sơ mới cho họ. Một số người gửi hồ sơ tới UBCNVB nhưng không kèm một lời yêu cầu.
(2) Điện thư sẽ được giải quyết ưu tiên vì UBCNVB có thể trả lời nhanh chóng. Tuy nhiên chúng tôi vẫn tiếp tục nhận hồ sơ qua đường bưu điện vì có nhiều người không có điện thư. Không nên gửi thư bảo đảm đòi hỏi chúng tôi phải đích thân ký nhận hoặc khi thư bị trả về bưu điện, chúng tôi phải ra đó lấy. Chúng tôi không có thì giờ làm những chuyện này.
(3) Cần gửi cho UBCNVB đầy đủ hồ sơ mà Toà Tổng Lãnh Sự Hoa-Kỳ đòi hỏi. Chúng tôi nhận thấy một số người cố tình gửi thiếu một số giấy tờ mà họ nghĩ có hại cho họ. Điều này làm mất cảm tình của chúng tôi và làm chúng tôi nghi ngờ sự ngay thật của quý vị.
(4) Đừng gửi những giấy tờ chúng tôi không đòi hỏi hoặc gửi cùng một hồ sơ nhiều lần.
(5) Đừng nên gọi điện thoại hay gửi e-mail quá nhiều lần cho UBCNVB. Tạm thời chúng tôi phải áp dụng một biện pháp tương tư như của Toà Tổng Lãnh Sự Hoa-Kỳ tại Saigon để tránh sự lạm dụng này. Mỗi trường hợp chỉ được gửi điện thư ba lần và gọi điện thoại ba lần tối đa. Như vậy chúng tôi có thể dành thời giờ một cách công bình cho những người không có những phương tiện này.
(6) Khi gọi điện thoại cho UBCNVB, nếu không có người trả lời, quý vị nên để lại tên, lời nhắn ngắn gọn, số điện thoại (đọc chậm từng số một), tên người gọi và tên người chủ đơn. Một số người gọi UBCNVB nhưng vô tình không để lại tên và số điện thoại.
(7) Trước khi gọi điện thoại cho UBCNVB, nếu không phải chủ đơn, quý vị cần phải tìm hiểu tình trạng của người này để biết đặt câu hỏi và biết trả lời những câu hỏi của chúng tôi. Thường những người này chỉ biết mù mờ về hoàn cảnh của thân nhân, nhưng lại muốn chúng tôi cho biết ngay có thể “cứu” người quen của họ được không sau vài phút đối thoại. Phải nói là rất đông người phạm vào lỗi này. Một số người quả thật không biết gì, nhưng lại muốn chỉ đường đưa lối cho chúng tôi thực hiện.
(8) Không ít những người gọi chúng tôi vào đêm khuya hoặc cả những ngày cuối tuần. Không phải chỉ những người ở Việt-Nam làm như thế mà ngay cả những người ở Mỹ cùng múi giờ với chúng tôi cũng vậy. Quý vị nên nhớ giờ Việt-Nam hiện nay đi trước giờ của Washington – DC là 11 giờ. Thí dụ 9 giờ tối ở Việt-Nam hiện nay là 10 giờ sáng ở Thủ Đô Hoa-Thịnh-Đốn. Vào mùa thu và mùa đông, thời gian cách biệt là 12 giờ.
Một năm của Chương Trình Định Cư Nhân Đạo
Chương Trình HR đã được Chính Phủ Hoa-Kỳ chấp thuận vào cuối năm 2005, và bắt đầu nhận đơn vào 25-06-2006. Hạn chót nhận đơn là 25-06-2008. Tính đến nay chương trình vừa quá một năm.
Theo một bản tin nội bộ của Bộ Ngoại Giao Hoa-Kỳ, kể từ khi bắt đầu nhận đơn đến cuối tháng 6-2007, số hồ sơ xin định cư trong chương trình HR đã gửi đến Bộ Phận Định Cư Người Tỵ Nạn (Refugee Resettlement Section - RRS) thuộc toà Tổng Lãnh Sự Mỹ ở Saigon được chia ra như sau:
- Số đơn đã được gửi đi theo sự yêu cầu: 100,000 (gồm 85,000 đơn từ Humanitarian Resettlement Section - HRS và 15,000 từ chinh phủ Việt-Nam)
- Số đơn đã nộp xin định cư tại Hoa Kỳ: 51,697
- Số đơn đã được duyệt xét: 51,697 (100%).
- Số đơn bị loại vì không hội đủ điều kiện: 47,050 (91.0%).
- Số đơn hội đủ tiêu chuẩn để được phỏng vấn: 3,122 (6.0%)
- Số đơn đang được cứu xét (chờ đợi giấy tờ bổ túc liên quan đến diện cựu nhân viên sở Mỹ): 1,525 (3.0%)
- Số 3,122 gia đình hội đủ tiêu chuẩn để được phỏng vấn bao gồm:
- 275 gia đình thuộc diện V-11 (8.8%).
- 725 gia đình thuộc diện U-11 (23.2%).
- 2,122 gia đình thuộc diện HO (68.0%). Nhờ số HO này, 1,568 trường hợp thuộc diện Tu Chính Án McCain cũng được cứu xét.
- Số 3,122 gia đình hội đủ tiêu chuẩn để được phỏng vấn bao gồm 6,571 người, được phân chia như sau: (không kể các trường hợp McCain):
- Chờ đợi phỏng vấn: 2,051 gia đình/4,246 người
- Đã được phỏng vấn, nhưng phải chờ kết quả: 133 gia đình/323 người
- Đã được chấp thuận và chuẩn bị lên đường: 112 gia đình/232 người
- Đã đến Hoa Kỳ định cư: 194 gia đình/412 người
- Hồ sơ bị đóng lại: 247 gia đình/598 người
- Hồ sơ bị từ chối: 207 gia đình/452 người
- Bị loại bỏ vì không đủ điều kiện: 167 gia đình/297 người
- Các hồ sơ bị ngưng cứu xét (chủ gia đình đã qua đời): 11 gia đình/11 người
Tu Chánh Án McCain được ban hành vào năm 1997, nhưng cứ hai năm một lần cần phải được triển hạn. Văn bản gần đây nhất của Tu Chánh Án McCain nằm trong Đạo Luật H.R. 3057 sẽ hết hiệu lực sau ngày 30-09-2007. UBCNVB đang vận động xin triển hạn. Chúng tôi tiên đoán rằng vấn đề này sẽ không gặp trở ngại.
Trong bài sau chúng tôi sẽ viết về tình trạng bế tắc của diện con lai và Biệt Kích. Quý vị cần theo dõi tin tức về chương trình định cư HR trên mạng machsong.org vì chúng tôi không thể thông báo cho từng người được.
Mọi chi tiết, xin liên lạc Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển, Khải Nguyễn: 6066 Leesburg Pike, Ste 100; Falls Church, VA 22041-2234, U.S.A; điện thoại (703) 647-6491.
Mạch Sống Số 62 - 09/07
Mạch Sống Online
