Nền Văn Hoá của BPSOS
“Phục Vụ chứ Không Chỉ Huy - Cộng Tác chứ Không Chỉ Thị”
Hoàng Lan Chi: Thưa ông Quyên Di, cơ duyên nào đă đưa ông đến với chương tŕnh Mái Ấm Gia Đ́nh của BPSOS?
Nhà văn Quên Di (trái), Hoàng Lan Chi (phải).
Quyên Di: Thưa cô, trong một dịp ông Phạm Hoạt, Giám Đốc Chương Tŕnh Hôn Nhân và Mái Ấm Gia Đ́nh về công tác tại Orange County, California, tôi vừa t́nh cờ vừa may mắn được gặp ông ấy. Sau đó, Tiến Sĩ Nguyễn Đ́nh Thắng cũng sang Orange County và tôi cũng lại vừa t́nh cờ vừa may mắn gặp ông. Nơi hai con người này, tôi nh́n thấy một tâm hồn quả cảm, một tinh thần phục vụ trong sáng, một trái tim biết đồng cảm với những anh chị em đồng loại. Tôi cảm phục và cảm mến họ. Qua họ, tôi cảm phục và cảm mến gia đ́nh PBSOS. Tháng 11 năm ngoái, khi có dịp huấn luyện cho các giáo chức dạy Việt Ngữ tại Camden, tiểu bang New Jersey, tôi lại được dịp gặp ông Hoạt. Ông giải thích thêm cho tôi về Chương Tŕnh Hôn Nhân và Mái Ấm Gia Đ́nh rồi mời tôi hợp tác. Khi đă cộng tác với Chương Tŕnh Hôn Nhân và Mái Ấm Gia Đ́nh rồi, tôi trở thành một thành viên trong “Mái Ấm BPSOS”. Đây là một hân hạnh mà cũng là một niềm vui cho tôi. Những diễn tiến này, tôi xem như là cơ duyên, chữ mà cô vừa dùng.
Hoàng Lan Chi: Từ khi cộng tác với gia đ́nh BPSOS, Ông có những suy nghĩ ǵ?
Quyên Di: Người ta có những ước mơ muốn thực hiện, những tâm t́nh muốn chia sẻ, những lư tưởng muốn theo đuổi, những mong muốn được phục vụ... th́ đối với tôi, gia đ́nh BPSOS giúp tôi thực hiện được những điều ấy. Tiến Sĩ Nguyễn Đ́nh Thắng đă giải thích cho tôi nghe về “nền văn hoá của BPSOS”, trong đó tinh thần chính là phục vụ lẫn nhau, đáp ứng tối đa nhu cầu thuộc phạm vi trách nhiệm của nhau, để rồi cùng nhau phục vụ các tổ chức và các anh chị em khác, giúp cho họ có thể tự tồn và tự lập. Phục vụ chứ không phải là chỉ huy; cộng tác chứ không phải là ra chỉ thị. Tôi thấy “nền văn hoá” này hay quá và đẹp quá.
Hoàng Lan Chi: Là người phụ trách Mái Ấm Gia Đ́nh, Ông có những cải tiến ǵ cho chương tŕnh này? Ví dụ bài vở, các “event” tổ chức ở khắp nơi của BPSOS cho vấn đề gia đ́nh?
Quyên Di: Trong chương tŕnh Hôn Nhân và Mái Ấm Gia Đ́nh có nhiều anh chị em cộng tác viên, tôi cũng chỉ là một trong những anh chị em ấy. Anh Hoạt “đứng mũi chịu sào” c̣n chúng tôi th́ tiếp tay tiếp sức. Chúng tôi vừa có cuộc hội thoại viễn liên, qua đó chúng tôi đồng ư chọn ra 12 chủ đề cho 12 tháng trong năm. Dựa trên những chủ đề đó, mỗi tháng chương tŕnh xoáy mạnh vào một chủ đề, các phương tiện truyền thông của Chương Tŕnh đều nhắm vào chủ đề ấy: bài đăng báo, bài nói trên chương tŕnh phát thanh, những chương tŕnh hội thoại trên truyền h́nh đều hướng về chủ đề chung. Chúng tôi cũng tiến hành thực hiện một đặc san, phát hành theo từng quư, đồng thời cùng nhau viết một cuốn cẩm nang cho Chương Tŕnh Hôn Nhân và Mái Ấm Gia Đ́nh. Những cuộc hội thảo để giúp các cặp hôn nhân có kỹ năng và nghệ thuật Lắng Nghe cũng như Giải Quyết Những Mâu Thuẫn cũng đang trong tiến tŕnh thực hiện. Riêng những buổi sinh hoạt lớn mà chủ đề là T́nh Yêu và Hôn Nhân đă và đang được thực hiện tại từng vùng. Cuối tháng Hai, 2007, tôi có dịp đến Atlanta, GA tham dự một tối sinh hoạt có chủ đề “Thông Điệp T́nh Yêu”. Tôi được phép chia sẻ suy nghĩ của ḿnh trong buổi sinh hoạt ấy.
Hoàng Lan Chi: Theo ông, những yếu tố nào mà người phụ trách cần có để chương tŕnh Mái Ấm Gia Đ́nh được thành công?
Quyên Di: Có tinh thần phục vụ, dám dấn thân và hy sinh, có tâm hồn biết đồng cảm, có khả năng diễn đạt, nhân dáng và tính nết dễ được người khác chấp nhận.
Hoàng Lan Chi: Vâng, rất cảm ơn về câu trả lời rất hay và chính xác của ông. Tôi đồng ư là ngoài việc phải có tâm hồn biết đồng cảm, c̣n th́ yếu tố nhân dáng bề ngoài và cả khả năng diễn đạt đóng một vai tṛ không nhỏ. Thế ông nghĩ sao về cách cư xử với đồng nghiệp? Có khó như cách cư xử giữa vợ chồng trong mái gia đ́nh?
Quyên Di: Cũng có lúc khó và cái khó, nhưng không khó bằng giữa vợ chồng với nhau dưới một mái gia đ́nh. Tuy nhiên khả năng Lắng Nghe và khả năng Giải Quyết Những Mâu Thuẫn nếu giúp người ta thành công trong đời sống hôn nhân th́ cũng giúp người ta thành công khi giao thiệp và làm việc chung với các đồng nghiệp. Vả lại, nếu các đồng nghiệp và ta cùng thấm nhuần thứ “tinh thần phục vụ chứ không chỉ huy” th́ những khó khăn, mâu thuẫn cũng dễ được giải quyết thôi. Dù sao, tôi cũng thích nh́n vào khía cạnh chia sẻ, nâng đỡ, học hỏi lẫn nhau hơn là nh́n vào vấn đề khó hay không khó trong cách cư xử với đồng nghiệp.
Hoàng Lan Chi: Ông lại vừa đưa ra một lời khuyên hữu ích nhưng có lẽ sẽ rất khó thực hiện đối với nhiều người. Tinh thần phục vụ chung sẽ giúp mọi quan hệ giữa đồng nghiệp với nhau, giữa cấp chỉ huy và nhân viên thuộc quyền trở nên dễ dàng, thoải mái. Trước 75, Ông từng viết sách. Có thể kể về đứa con tinh thần đầu tiên?
Quyên Di: Tôi đă xuất bản mười mấy cuốn sách, cuốn nào cũng là con ḿnh, mà con nào th́ cũng thương. Nhưng quả thật, đứa con tinh thần đầu ḷng vẫn là đứa con ghi lại trong ḷng ḿnh một dấu ấn sâu xa nhất.
Năm ấy tôi 22 tuổi, vừa viết xong loạt bài “Tuổi Trăng Tṛn” đăng từng kỳ trên bán nguyệt san Tuổi Hoa. Trong loạt bài này, tôi lấy tâm t́nh một người anh tuổi đôi mươi chia sẻ về các vấn đề của đời sống với những người em tuổi đôi tám. Tôi gom những bài đó lại thành một tập và dự định in thành sách. Tôi ngỏ ư ấy với một vị đàn anh khả kính trong lănh vực văn chương, sách báo và đưa cho ông tập bản thảo. Ông nh́n tôi tŕu mến nhưng không nói ǵ. Một tuần sau ông mời tôi vào văn pḥng và nói với tôi những lời rất chân t́nh: “Anh rất quư chú và muốn in sách cho chú. Nhưng anh không muốn chú gặp thất bại khi xuất bản cuốn sách đầu tiên, sợ rằng chú sẽ nản ḷng. Tập sách của chú không phải là truyện, không phải là biên khảo, cũng không phải là sách học làm người... Anh e rằng chú không có độc giả. Chú c̣n trẻ, đừng vội, cứ chờ đợi một hai năm nữa cũng không muộn. Nếu chú có văn tài, thế nào chú cũng sẽ thành công.” Tôi vâng lời anh, nhưng trong ḷng cũng buồn buồn.
Ít tháng sau, tôi có một người bạn rời đại chủng viện ra ngoài đời. Anh theo con đường văn học nghệ thuật. Gặp tôi, anh cho biết đang thành lập một tủ sách, muốn có sách để xuất bản. Anh hỏi tôi có sách ǵ để in không. Tôi rụt rè đưa tập “Tuổi Trăng Tṛn” ra. Anh nhận in ngay.
Không ngờ tập “Tuổi Trăng Tṛn” được độc giả đón nhận, sách phát hành chỉ hơn một tháng th́ bán sạch. Nhà xuất bản tái bản, cũng bán hết. Những lần sau, một nhà xuất bản khác xin in, cũng bán hết, cũng tái bản. Tổng cộng, tập “Tuổi Trăng Tṛn” đă bán đến ngàn thứ 60.
Hoàng Lan Chi: Xin được chia vui cùng ông, Tuổi Trăng Tṛn đă tṛn đến thứ sáu mươi ngàn. Qua những ǵ ông kể, tôi thấy rằng ông có nhiều may mắn trên con đường văn chương. Một thời gian dài, ông là Chủ Bút của Tuổi Hoa, một báo thiếu nhi rất nổi tiếng và được giới thiếu nhi Sài G̣n ưa chuộng. Thưa ông, lănh vực “tuổi thơ” đă hấp dẫn ông v́ lư do nào và điều ǵ đă khiến ông, có thể nói, đặt hết ḷng nhiệt thành cho sách thiếu nhi?
Quyên Di: Lư do thứ nhất là thời đó tôi không viết được truyện cho người lớn. Tôi không có khả năng viết về một đề tài có nhiều khía cạnh gai góc. Tôi cũng không có khả năng biến một vấn đề đơn giản trở thành phức tạp. Tôi thất bại trong việc dựng nên một nhân vật ác và xấu, cũng không dám để cho nhân vật của ḿnh đau khổ khốn cực. Nhiều tác giả khác rất có tài trong những lănh vực này.
Lư do thứ hai là tôi luôn luôn được gần gũi tuổi thơ nên hiểu các em và yêu thương các em. Mười chín tuổi, v́ hoàn cảnh gia đ́nh, tôi đă đi dạy học và rồi gắn bó với nghiệp nhà giáo đến ngày hôm nay. Gần các học sinh, tôi thấy các em có nhu cầu được thông cảm, được học hỏi, được hướng dẫn. May mắn, trong cương vị nhà giáo cũng như nhà văn, tôi được các em chấp nhận. Từ đó, tôi theo hẳn khuynh hướng viết cho tuổi thơ và được mệnh danh là “nhà văn của tuổi thơ”.
Hoàng Lan Chi: Ông luôn trả lời rất khôn khéo, thưa Ông Quyên Di. Có lẽ Khôn Khéo là một đức tính “Chúa ban” cho ông. Ông cho rằng không có khả năng viết các vấn đề “gai góc” nên thích viết cho tuổi thơ. Với sự quá ư khôn khéo này, tôi không ngạc nhiên khi biết ông rất được ḷng độc giả cũng như học tṛ.
Qua Hoa Kỳ năm 78, thời gian đầu ông có c̣n hoạt động trong các lănh vực dành cho thiếu nhi?
Quyên Di: Có, cô Lan Chi ạ. Đă ba lần tôi cho tái bản tập san Tuổi Hoa, nhưng lần nào cũng chỉ xuất bản được mười mấy số rồi phải đ́nh bản, v́ thiếu thốn về đủ mọi mặt: th́ giờ, tài chánh, người viết, và cả... người đọc. Tôi cũng đă thành lập một nhóm thiếu nhi, gọi là “Gia Đ́nh Tuổi Hoa”, sinh hoạt hằng tuần và có chương tŕnh phát thanh hằng tuần. “Gia Đ́nh Tuổi Hoa” sinh hoạt được bốn năm rồi cũng phải ngưng hoạt động.
Hoàng Lan Chi: Bây giờ th́ lại phải nói lời chia buồn với ông. Vâng, tôi nghĩ là ông ao ước tái lập Tuổi Hoa Trên Xứ Người nhưng v́ số đồng bào tản mát nên mong ước đó đă không thành. Theo ông, Who’s Who đă chọn ông v́ những hoạt động nào? Văn chương hay truyền thanh hay cả hai?
Quyên Di: Thưa, về lănh vực chuyên môn, có liên quan đến cả văn chương, truyền thanh lẫn giáo dục. Người ta gọi tôi là một “educator”.
Hoàng Lan Chi: Giữa văn chương và truyền thanh, ông thích lănh vực nào hơn và v́ sao?
Quyên Di: Cả hai, cô ạ. Tôi dùng truyền thanh để chuyển đạt văn chương. Truyền thanh có cái lợi là đem văn chương (đương nhiên cũng đem tin tức, b́nh luận, văn học nghệ thuật v.v.) đến quảng đại quần chúng.
Hoàng Lan Chi: Xin cảm ơn ông về buổi tṛ chuyện này. Chúc mừng ông đến với gia đ́nh BPSOS. Kính chào tạm biệt.
Mạch Sống Số 57, tháng 4, 2007
Mạch Sống Online
