Tra Tấn: Một Vấn Đề Cửa Ngơ Để Phát Triển Xă Hội Công Dân
Ts. Nguyễn Đ́nh Thắng
V́ nhân quyền mang giá trị phổ cập, quốc tế tương đối sẵn sàng lên tiếng cho nhân quyền. C̣n dân chủ mang tính cách tổ chức xă hội cục bộ nên khó khăn hơn để vận động quốc tế yểm trợ. Trước thực tế này, chúng ta cần chọn một vấn đề nhân quyền đang nóng, gọi là “vấn đề cửa ngơ”, để lôi kéo quốc tế nhập cuộc. Từ vấn đề cửa ngơ ấy, chúng ta mở “hành lang an toàn” mà hàng rào che chắn chính là sự chú ư của quốc tế để phát triển các yếu tố cần thiết cho sự h́nh thành xă hội công dân: (1) quần chúng có ư thức, dám, và biết cách bảo vệ quyền của ḿnh, (2) đội ngũ tiên phong có khả năng huy động và hướng dẫn quần chúng, và (3) các tổ chức xă hội công dân để tập hợp và tổ chức quần chúng.
Trong 15 năm qua chúng tôi đă mở ra các hành lang an toàn như vậy qua 4 vấn đề cửa ngơ: tự do tôn giáo năm 1999, chống buôn người năm 2005, đ̣i tài sản năm 2010 và chống tra tấn năm 2011. Hiện nay một số vấn đề cửa ngơ khác đang được chuẩn bị.
Nói về chống tra tấn, ngày 7 tháng 11 vừa qua chính quyền Việt Nam đă kư Công Ước LHQ Về Chống Tra Tấn. Đó là kết quả của những áp lực quốc tế, nhất là từ Hoa Kỳ, trong những năm qua. Khung luật quốc tế này và sự giám sát chặt chẽ của quốc tế trong thi hành sẽ giúp tạo nên một hành lang an toàn.
Khi chính quyền Việt Nam kư công ước th́ đó là một cam kết với thế giới mà họ phải tuân thủ. Trong thực tế họ tuân thủ đến đâu th́ tuỳ vào sự giám sát và áp lực đến đâu từ quốc tế. Sự giám sát càng chặt chẽ và áp lực càng chồng chất th́ hàng rào che chắn càng vững chắc. Trong khi cả đất nước là vùng cấm địa đối với các hoạt động xă hội công dân, th́ hành lang ấy là khu vực để người dân tự ḿnh đứng ra hoạt động và tập hợp nhau lại thành lực và thế để đẩy lùi nạn tra tấn dưới sự theo dơi và yểm trợ của quốc tế.
Muốn quốc tế vận hữu hiệu th́ phải có thông tin bén nhạy và chính xác về t́nh h́nh trong nước, có những đường dây truyền thông nhanh chóng đến các cơ quan hữu trách của LHQ và một số chính quyền quan tâm, và có sự hậu thuẫn của các tổ chức nhân quyền khắp thế giới. Nghĩa là phải có một số tổ chức người Việt ở hải ngoại đi chuyên về lĩnh vực chống tra tấn. Những tổ chức này phải có khả năng theo dơi và lấy thông tin từ trong nước, có khả năng phối kiểm và tổng hợp thông tin thành các bản báo cáo đạt tiêu chuẩn quốc tế, và có đủ kinh nghiệm và uy tín để vận động quốc tế.
Đồng thời ở trong nước cần có những nhà hoạt động xă hội công dân chuyên về lĩnh vực này để:
- Thông tin và hướng dẫn cho người dân am tường thế nào là tra tấn, hiểu về Công Ước Chống Tra Tấn, và biết cách đối phó với t́nh trạng tra tấn.
- Phát triển khả năng của chính ḿnh để theo dơi và thu thập thông tin về tra tấn và phúc tŕnh với các cơ quan hữu quan của Liên Hiệp Quốc, các chính quyền có ảnh hưởng đến Việt Nam, và các tổ chức nhân quyền quốc tế.
- Tạo phương tiện cho các tổ chức tôn giáo, các nhóm hoạt động để tự phát huy khả năng huy động và tổ chức quần chúng cho mục đích chống tra tấn và liên kết với các tổ chức chống tra tấn quốc tế cũng như các cơ quan LHQ và các quốc gia tự do.
Hành lang an toàn cung cấp môi trường và cơ hội để các nhà hoạt động sinh hoạt công khai ở trong nước và trên trường quốc tế, nhưng họ phải biết giữ ḿnh trong phạm vi tương đối an toàn của hành lang. Nếu 364 ngày chống tra tấn, nhưng ngày thứ 365 bước ra khỏi hành lang để chống cái ǵ khác ở bên ngoài th́ đấy sẽ là cái cớ cho sự đàn áp v́ tránh được sự giám sát của quốc tế. Hơn nữa, muốn hoạt động hiệu quả, nhất là trong quốc tế vận, th́ các nhà hoạt động ở trong cũng như ngoài nước cần “chuyên môn hoá” để tăng chiều sâu và nâng tầm cao của hoạt động thay v́ cái ǵ cũng làm nhưng sơ sài, hời hợt, trải mỏng.
Khi Việt Nam đă là thành viên của Hội Đồng Nhân Quyền LHQ th́ đó là một yếu tố thuận lợi để chiếu rọi sự giám sát quốc tế hơn nữa lên những vấn đề nhân quyền cửa ngơ và củng cố các hành lang an toàn đă thiết lập và mở ra thêm những hành lang an toàn mới cho sự h́nh thành xă hội công dân.
Bài liên quan:
Chống Tra Tấn: Một Mũi Nhọn Nhân Quyền
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2723
Mạch Sống Online
