Kinh Tâm - Thích Pháp Bảo
Thuở nhỏ cứ mỗi khi đến rằm tháng bảy, h́nh ảnh Đại Hiếu Mục Kiền Liên luôn hiện về trong tôi với đoản văn “Bông Hồng Cài Áo” của Thầy Nhất Hạnh. Rảo bước lang thang trên những con đường heo hút, nhiều lá vàng cũng bắt đầu rụng đầy ngơ, từng chiếc lá như một âm hưởng triết trời vào mùa thu hiếu hạnh và vầng trăng luôn bừng sáng khắp mọi nơi có mẹ. Vào một đêm, tôi vẫn c̣n nhớ cái ngày Vu Lan năm Bính Tư, hai người em rủ tôi ra sau nhà hái một vài bông hoa và mấy trái chanh, hương chanh thơm phức, lang tỏa khắp khu vườn. Tôi cố gắng hỏi cho ra lẽ, các em hái mấy cái này để làm ǵ? Chúng thật bí mật chẳng chịu nói cái điều mà chúng nó sắp thực hiện. Bầu trời đă xuất hiện những ngôi sao lấp lánh như muốn báo hiệu niềm mơ ước ǵ đó sẽ xảy ra! Sân nhà bỗng sập tối. Thế là hai đứa thắp đèn dầu lên. Chừ tới đây tôi mới hiểu ra ư của hai đứa muốn ǵ và Mẹ cũng bất ngờ nghe tiếng gọi "Mẹ". Từ trong liều bếp mẹ với hơi ra ḍn tan là mẹ đang nấu nồi khoai mót cho các con đây! Tôi chợt hỏi lại, khoai mót là ǵ vậy mẹ? Mẹ cũng phải nực cười, đáp lại: “khoai mẹ đi lượm nhặt lại đó con ơi!” Chắc có thể là mẹ cũng nghĩ tối nay trăng sáng nên mới luột khoai nóng cho tụi anh em tôi, nhưng chúng tôi th́ thầm nghĩ đây là phần thưởng mẹ muốn khích lệ trước lúc vào năm học mới. Vừa chia nhau mỗi đứa mỗi phần, sau đó khoai ai nấy bỏ gọn vào túi. Thằng nhỏ cũng biết ư, giă vờ thật thà thương mẹ, nó cũng bày đặt lựa cho Mẹ củ to nhất trong rổ (nghĩ cái cảnh khốn khổ, nhà nghèo mà tủi thân buồn bă). Sau năm đó Ba tôi đă trở thành người quá khứ.
Chỉ c̣n duy nhất là có Mẹ bên đời với mái nhà tranh xiêu vẹo trong những đêm khuya vắng. Chúng tôi cố cầm lại nước mắt để ngồi xích thật gần Mẹ, nắm lấy bàn tay khô khan thấm mùi sương trời và liếc mắt nh́n nét mặt vất vă đơn độc của mẹ. Một bà Mẹ quê bấy lâu đă mang theo nỗi bôn ba nhọc nhằn khắp chặn đời. Ăn khoai xong, bắt đầu các anh em chúng tôi thay phiên nhau đọc bài thơ của Thầy viết:
“Năm xưa tôi c̣n nhỏ
Mẹ tôi đă qua đời
Lần đầu tiên tôi hiểu
Thân phận trẻ mồ côi
Quanh tôi ai cũng khóc
Im lặng tôi sầu thôi
Để ḍng nước mắt chảy
Là bớt khổ đi rồi
Hoàng hôn phủ trên mộ
Chuông Chùa nhẹ rơi rơi
Tôi thấy tôi mất mẹ
Như mất cả bầu trời”
Các bạn biết không? Mẹ tôi th́ vẫn ngồi lặng lẽ câm nín nhưng từng giọt nước mắt lắng đọng của Mẹ đă tuôn dài xuống đôi g̣ má gầy yếu. Bởi lẻ chúng tôi đọc những lời lẽ ấy ra đây không chỉ sợ mất thêm một người yêu quí nữa, mà v́ quá thương Mẹ của ḿnh. Bởi Ba chúng tôi vĩnh biệt ra đi từ lúc tôi lên năm tuổi (cái hôm ấy bầu trời hiền ḥa, đất tự dưng rung chuyển như có tiếng sét đánh vô tri) kể từ đó thân phận trẻ mồ côi đă đổ ụp xuống trên những búp măn non mới lớn. Sau phút kinh hoàng ấy! Mẹ chỉ biết cặm cụi và có những hôm chúng tôi cứ thức trắng bên mẹ. Hằng ngày bà thường thui thủi một ḿnh gồng gánh mọi việc đồng áng chợ đ̣, khi tuổi vẫn chưa đủ bốn mươi. Căn nhà mục nát đầy gió và nằm heo hút cuối làng ấy giờ trở nên quạnh quẻ hơn nhiều, chắc thiếu đi bóng dáng của Cha ḿnh. (Những đêm thắp đèn đánh thức con học bài, những đêm đông Ba luôn cận kề sưởi ấm cho bảy gót chân c̣n non mềm vào ḷng). Tôi biết đó là nỗi niềm bất hạnh lớn đă xảy ra trong đời nhưng cũng đành cam chịu theo ḍng thời gian ảo hóa và định luật vô thường đến rồi đi ‘vô khứ vô lai’ mà bất kể ai đang sống trên cơi đời dương thế này điều phải chấp nhận sự sống qua vô lượng kiếp phù sinh. Thế là Mẹ tôi vẫn trầm ngâm lắng nghe tiếng đánh vần 'cà lăm' từng con chữ, sau đó mới hết một bài thơ. ‘Thầy’ th́ mất mẹ khi tuổi Thầy c̣n rất trẻ giống y hệt bảy đứa chúng tôi vậy. Có lẽ đọc vần thơ ấy xong, tôi mới thấu hiểu được sự cô đơn của Thầy, lúc Thầy mất mẹ và thầy đă cho tôi cảm nhận được nỗi buồn tri kỷ sinh thành, khi đời mất đi người Cha thân yêu. (Trong màn sương chiều giăng giăng đầy ắp con đường hôm ấy cả nhà phải chạnh ḷng ngậm ngùi đau xót). Từ đó Mẹ tôi mang gióng chạy ngược lên non, quay lưng thức khuya dậy sớm, mong sao con ḿnh đủ bữa, có cái chữ đến trường. Bây giờ lớn lên nhớ lại cái ngày tháng rát da của một gia đ́nh miền biển xa xôi, tôi không thể nào quên nỗi h́nh ảnh Mẹ hiền, một bà Mẹ chân quê ‘buôn chín bán lân’ giă gạo nuôi con từng ngày, không lời than văng thở dài cũng chưa bao giờ để con ḿnh đói rách phải thiệt tḥi thua chúng bạn. Mặc dù đến tận hôm nay các con đă lớn khôn, đang có mặt khắp mọi nẻo đường chông gai mưu sinh và dần lớn lên trong sự thương yêu đùm bọc của mọi người, nhưng đôi mắt hiền hậu của Mẹ lúc nào cũng mỏi ṃn v́ luôn dơi theo hành trang trên bước đường tha phương của mỗi đứa con yêu… Có lần Mẹ ngồi im lặng, nghẹn ngào trong giọt nước mắt khô, nhắc thằng ở Cần Thơ, đứa giờ Sài G̣n, tận Mỹ, Canada… c̣n lại hai thằng có biết chúng chịu sống chung với tôi hôm sớm nữa không? (Nói như vậy không phải Mẹ tự hào bầy con của Bà săi bước đi xa thế đâu.)
Ân t́nh! Thầy Minh Niệm viết: Trong bản chất của t́nh thương chân thật phải có chất liệu của sự nâng đỡ, của hy sinh, của hiến tặng. Có lẽ v́ thế mà mối liên hệ thiêng liêng giữa cha mẹ và con cái không bao giờ có thể rứt ra được.
Và có một người kể rằng “… Có hôm, tôi không làm xong bổn phận, đến bữa cơm ông phạt tôi ăn cơm lạt. Nghĩa là chỉ ăn cơm không thôi, không có đồ ăn, và phải quay mặt vào tường bưng tô cơm mà ăn để sám hối về sự lười biếng của ḿnh. Tôi vừa thút thít vừa cố nuốt muỗng cơm đầu tiên nhạt thếch. Đến muỗng thứ hai, th́, ô cái ǵ thế này? Dưới mặt tô cơm trắng là cả một “kho tàng”. Nào thịt kho, nào tôm rim, nào đậu hũ, được chôn giấu và “ngụy trang” cẩn thận. Tôi ngưng khóc, lấm lét vừa ăn vừa thủ tiêu tang vật. Chắc các bạn biết kẻ nào là thủ phạm của hành vi mờ ám, thông đồng với tội phạm này rồi. Quả là mẹ tôi yêu tôi, một t́nh mẫu tử mù quáng”.
Nam Đan c̣n thốt lên: … Giá mà mẹ tôi c̣n tại thế th́ tôi đă có một người sẵn sàng đứng ra bảo lănh cho cái sự đàng hoàng của tôi. Tiếc thay! Nh́n lại đời ḿnh, những khi mà tôi đàng hoàng th́ chỉ có ḿnh mẹ tôi chứng kiến mà thôi, nay bà đă qua đời th́ lấy ai làm chứng bây giờ?
“Xin có mặt cho người
Bằng tất cả trong tôi
Phút giây này tỉnh thức
Với ân t́nh chưa vơi”
Như Đức Phật có dạy: Có bốn chữ Hiếu trong kinh -- tiểu hiếu, đại hiếu, chân hiếu, cận–viễn hiếu. “Hạnh Hiếu tức Hạnh Phật” -- Gốc rễ của cách làm người là ta phải biết bổn phận hiếu thảo với cha mẹ. Bởi v́ cha mẹ chính là trời đất, cha mẹ là Sư trưởng, cha mẹ cũng là chư Phật. Nếu như quư vị không có cha mẹ th́ quư vị sẽ không có được thân thể này, mà không có thân thể này th́ quư vị sẽ không bao giờ thành Phật. Cho nên quư vị muốn thành Phật th́ trước tiên phải hiếu thảo với cha mẹ.
"Dù xây chín đợt phù đồ
Không bằng hiếu thuận Mẹ Cha một ngày.”
"Một bên vai cơng Cha, một bên vai cơng Mẹ, như vậy suốt 100 năm, cũng không đủ để đền đáp công ơn sinh thành và dưỡng dục của Mẹ Cha" (Tăng Chi I, 75).
Hoặc "Này các Tỳ kheo, cái này là nhiều hơn, tức là sữa Mẹ các người đă uống, trong khi các ngươi lưu chuyển luân hồi trong một thời gian dài, chứ không phải là nước trong bốn biển" (Tương Ưng II, 208).
Hiếu thảo với Cha Mẹ có công đức lớn như vậy, lại phù hợp với đạo lư thế gian cũng như với đạo lư nhà Phật. Ở đời chớ đừng:
"Mẹ nuôi con, như Trời như bể,
Con nuôi Mẹ, con kể từng ngày.”
Được lớn lên trong ṿng tay ấm áp của Mẹ và Mẹ tôi từng trăi qua cuộc sống không có chỗ dựa. Thế mà Mẹ đă gánh vác che chở cho đàn con nương tựa tới tận bây chừ! Phận làm con khi nghĩ về t́nh Mẹ thiêng liêng, lấy ǵ đền trả cho hết công đức sâu nặng như biển rộng ŕ rào với sóng muôn năm:
"Đêm đêm khấn nguyện Phật Trời
Cầu cho Cha Mẹ sống đời với con.”
Có một lần, tôi nắm tay một người sư em đi thiền hành, dọc theo con suối nhỏ, nước trong veo, hoa rừng ở đây thơm nức nở. Ḍng nước cứ muốn lặn lội cuốn ḿnh về đại dương, hai bên lối đi là một màu xanh thăm thẳm của trà non Bảo Lộc. Đôi chân có lúc dừng lại để tự thưởng thức món quà Mẹ cho. Thật hạnh phúc biết bao, từng bước, như từng nấc thang đi trên cơi đời mênh mông. Sự tạo hóa... mầu nhiệm chỉ có hơi thở chánh niệm mới nhận ra ḷng biết ơn vi diệu ấy thôi; huynh đệ chúng tôi khép mắt để cảm nhận nguồn năng lượng thương yêu từ con tim chảy dài xuống gót chân, có lúc Mẹ muốn chúng tôi đứng thật vững chăi, có lúc mẹ d́u bước bên cạnh những khi giông tố khó khăn, nhưng mẹ chỉ muốn đôi chân tự bước vào đời. Tôi hiểu được Mẹ, tôi c̣n thấy cả khuôn mặt mẹ hiện về thật rơ mỗi lần mẹ nở nụ cười thắm thiết.
Một hôm trên con phố nhỏ, lát đát hàng ngàn cánh hoa phượng vàng, tôi chợt nhận ra rằng mẹ là t́nh yêu, thứ t́nh yêu ngọt ngào nhất trong đời, chỉ đến một lần bên ta và ḷng mẹ mở ra trước mắt tôi:
Chiều nay tóc mẹ phủ bóng tuyết
Nụ cười mẹ c̣n trong gương nguyệt
Cánh hoa thuỷ triều dâng đâu đó
Mẹ măi ḍng Hậu Giang trôi êm.
Dường như bức thư t́nh gửi về cho Mẹ mỗi năm trong mùa báo hiếu vu lan là một lần được minh chứng sự tri ân và sẻ chia vào trái tim biết nói, hai tiếng Mẹ ơi! Một lần nữa, thiết nghĩ có lúc mẹ phải giă từ chia tay em tôi, các anh tôi, chị gái của tôi nên mỗi khi tiếng kinh chiều vang lên là lúc tôi nhận lại t́nh yêu thương của mẹ biểu hiện như một khung trời hiện hữu “mẹ vẫn c̣n đó, nắng chiều như hơi thở”. Lời tỉnh thức gọi tôi về giữa trang kinh niệm Phật chính là thời gian chúng ta trân quí sự có mặt của Mẹ. Ư thức nhận ra lẽ thường nhiên của cuộc đời là vô thường, sinh diệt là tiếp nối th́ tôi mới hiểu Đức Phật trong ḷng tôi. Mỗi ngày giúp tôi tiếp xúc chừng ấy chất liệu thôi là đến một lúc nguồn từ bi sống dậy giữa muôn loài gần gũi bên nhau. Trong phút khoảng lặng buổi sáng, trong lúc ngồi thưởng thức chén trà độc ẩm, múc nước tưới rau, ngắm trăng lên hay bữa cơm chiều dưa muối đạm bạc. Đó là những khi ḍng suy thức hiện tại đi ngang qua th́ càng cho ta cảm nhận về chân dung Mẹ, với ư niệm là ḿnh đang có may mắn lớn “Và diễm phúc cho ta hơn thế nữa, Có pháp môn, tăng chúng giữa bụi hồng”.
Đă bao kiếp mẹ làm ḍng sông lặng
Để chiều về phủ kín ánh tà dương
Từng hạt nắng mẹ chắt chiu gói lại
Để đêm về sưởi ấm mái đầu xanh.
Những ngày Vu Lan sau này, có Thiền sư Tuệ Nguyên dạy về t́nh yêu khi c̣n có mẹ trong bài thơ “T́nh hoa trắng” ḷng tôi càng khắn khít, hiểu hơn về cuộc đời của người mẹ ở cái tuổi thời gian lam lũ, ôm ấp nhiều đắng cay bởi v́ con. Qua nhiều cái nh́n, hóa thân của mẹ vào đại dương, trăng ngàn hay một bông hoa ven đồi, giọt sương lam, bờ cát mịn và đôi khi mẹ biếng thành trang kinh giữa ngh́n trùng v́ sao:
“Áo tôi vàng em cài t́nh hoa trắng
Đoá hoa xưa ngày mẹ xới đất trồng
Giữa những ngày mưa chang và nắng quái
Giữa biển cồn đời mẹ hóa thành bông.”
Với mẹ, tôi không bao giờ nghi ngờ điều ǵ cả, dù điều mẹ dạy có khác với lời cô giáo dặn, công thức hóa học để chế tạo ra vũ khí mang đi lấn chiếm đất liền. Bởi v́ công thức đó ta sẽ nhanh chóng t́m ra ở mọi cột mốc thời gian nhưng công thức t́nh thương của mẹ chỉ dành riêng cho ta lúc ta đau ốm, lắng nghe lời vỗ về dạy bảo và tận mắt nh́n mẹ mỉm cười. Đó chính là thứ tài sản quí báu mà bạn không thể nào t́m lại được.
‘Dù bạn có đội lưng lên non, mang ḿnh xuống biển’ giám chắc rằng điều đó sẽ không bao giờ xảy ra dù có phép màu hiện hữu… vô vàn kiếp sau.
“... Như cuộc đời - không thể thiếu trong con
Nếu có đi một ṿng quả đất tṛn
Người mong con mỏi ṃn
Chắc không ai ngoài Mẹ
Cái ṿng tay mở ra từ tấm bé
Cứ rộng dần theo con trẻ lớn lên”
Thầy c̣n khuyên chúng ta: “Mẹ là một ḍng suối, một kho tàng vô tận, vậy mà lắm lúc ta không biết, để lăng phí một cách oan uổng. Mẹ là một món quà lớn nhất mà cuộc đời tặng cho ta, những kẻ đă và đang có mẹ. Đừng có đợi đến khi mẹ chết rồi mới nói: "Trời ơi, tôi sống bên mẹ suốt mấy mươi năm trời mà chưa có lúc nào nh́n kỹ được mặt mẹ!" Lúc nào cũng chỉ nh́n thoáng qua. Trao đổi vài câu ngắn ngủi. Xin tiền ăn quà. Đ̣i hỏi mọi chuyện. Ôm mẹ mà ngủ cho ấm, giận dỗi, hờn lẫy. Gây bao nhiêu chuyện rắc rối cho mẹ phải lo lắng, ốm ṃn, thức khuya dậy sớm v́ con. Chết sớm cũng v́ con. Để mẹ phải suốt đời bếp núc, vá may, giặt rửa, dọn dẹp. Và để ḿnh bận rộn suốt đời lên xuống ra vào lợi danh. Mẹ không có th́ giờ nh́n kỹ con. Và con không có th́ giờ nh́n kỹ mẹ. Để khi mẹ mất ḿnh có cảm nghĩ: "Thật như là ḿnh chưa bao giờ có ư thức rằng ḿnh có mẹ!"… Thương mẹ là một cái ǵ rất tự nhiên. Như khát th́ uống nước. Con th́ phải có mẹ, phải thương mẹ. Chữ phải đây không phải là luân lư, là bổn phận. Phải đây là lư đương nhiên. Con th́ đương nhiên thương mẹ, cũng như khát th́ đương nhiên t́m nước uống. Mẹ thương con, nên con thương mẹ. Con cần mẹ, mẹ cần con. Nếu mẹ không cần con, con không cần mẹ, th́ đó không phải là mẹ là con. Đó là lạm dụng danh từ mẹ con. Ngày xưa thầy giáo hỏi rằng: "Con mà thương mẹ th́ phải làm thế nào?" Tôi trả lời: "Vâng lời, cố gắng, giúp đỡ, phụng dưỡng lúc mẹ về già và thờ phụng khi mẹ khuất núi". Bây giờ th́ tôi biết rằng: Con thương mẹ th́ không phải "làm thế nào" ǵ hết. Cứ thương mẹ, thế là đủ lắm rồi, đủ hết rồi, cần chi phải hỏi "làm thế nào" nữa!
Vu Lan về cũng là dịp chúng ta biết sử dụng đôi mắt nh́n mẹ thật rơ ràng, một cách cung kính tràng đầy niềm biết ơn sâu sắc, quỳ xuống dưới chân mẹ, để nói lời thỏ thẻ “con cám ơn mẹ” đă sinh ra con và đó là lúc t́nh yêu đạo lư lên ngôi. Tôi muốn chia sẻ thêm với các bạn rằng, điều đó chính là chiếc ch́a khóa để mở cánh cửa tâm linh cho t́nh mẹ con luôn gần bên nhau và bạn nên tận hưởng nữa hạnh phúc c̣n lại giữa cuộc đời càng thêm ư nghĩa. Lấy nguồn cảm hứng, Vơ Tá Hân chấp bút mấy ḍng thương yêu:
“Mẹ cho ta một t́nh yêu thương, mẹ cho ta một mùi thanh hương, con tim mẹ truyền đạt tất cả, mẹ dạy rằng yêu thương quê hương.
T́nh của mẹ vời vợi trời cao, tâm của mẹ như vầng trăng sao, đôi mắt mẹ mặt trời ánh sáng, bàn tay mẹ cứu vớt thương đau.
Mẹ là Phật đại nguyện hóa thân, mẹ là hoa, hoa đẹp tuyệt trần, mẹ là nước nước nguồn vô tận, cuộc đời mẹ chỉ biết hiến dâng.
Con chắp tay chiêm ngưỡng ơn người, con nhiếp tâm khấn chúc vạn lời, mẹ là Phật là Phật hằng hữu, cho cuộc đời con măi thắm tươi”.
Khúc ca ấy, ngợi ca ḷng mẹ và Ông đă mời mẹ lên một tầm nh́n mới trong chiều sâu của đất trời. Đó là Phật hóa thân, là ḍng suối mát róc rách tuôn chảy ở mọi ngóc ngách tâm hồn như Mẹ tôi sẽ sống măi với trái tim thời gian.
VẺ ĐẸP PHẬT PHÁP 2010
http://vanhoaphatgiaophapbao.blogspot.com/
[Nguyệt San Mạch Sống thuộc hệ thống truyền thông của BPSOS: http://www.machsong.org.]
Mạch Sống Online
