CAMSA làm thay đổi cách nh́n của Mă Lai
(Vũ Quốc Dụng, ISHR)
LTS: Lâu nay các công nhân Việt Nam phải chấp nhận bị tịch thu hộ chiếu khi vừa đặt chân đến Mă Lai. Đây là một hành vi tuy phi pháp nhưng rất phổ biến. Hậu quả là người công nhân không thể chạy thoát khỏi môi trường bị bóc lột. Liên minh Bài trừ Nô lệ mới ở Á Châu (CAMSA) xem hành vi này là sự tiếp tay cho việc buôn người. CAMSA đang tranh đấu để giới chức Mă Lai nh́n rơ bản chất và thay đổi quan niệm về vấn đề buôn người để bóc lột sức lao động.
Trong phiên xử ngày 18 tháng 6, toà án Banting ở Mă Lai đă băi nại và trả tự do cho 8 công nhân Việt Nam bị cảnh sát Mă Lai bắt về tội cư trú quá thời hạn. Họ đă bị giam từ tháng Hai và nếu không được sự giúp đỡ tận t́nh của luật sư Daniel Lo th́ họ đă bị kết án và bị trục xuất về Việt Nam với hai bàn tay trắng. Luật sư Daniel Lo, trưởng văn pḥng CAMSA ở Mă Lai, lư luận rằng họ là nạn nhân của công ty Spektra Alucast v́ công ty này đă tịch thu hộ chiếu của họ và không chịu đem đi gia hạn. Lỗi này là lỗi của công ty cho nên luật sư muốn toà xem họ là vô tội. Lư luận vững chắc này đă thuyết phục công tố viên rút lại lời buộc tội các công nhân với kết quả là toà chấp nhận cho băi nại. Ngoài ra, công tố viên cũng đă ra lệnh cho cảnh sát mở cuộc điều tra công ty Spektra Alucast về hành vi buôn người. Sau đó các công nhân Việt Nam đă được đưa về một trung tâm bảo vệ dành cho nhân chứng.
8 công nhân Spektra Alucast trong nhà giam của cảnh sát Mă Lai (ảnh CAMSA)
Hoàn cảnh của các nam công nhân nói trên rất đáng thương. Họ thuộc nhóm 31 công nhân phần lớn là người thiểu số đến từ các vùng sâu vùng xa phía Bắc Việt Nam. Họ được các công ty môi giới Việt Nam tuyển mộ sang Mă Lai năm 2007 trong một t́nh trạng rất khuất tất là họ chỉ được xem và kư hợp đồng một ngày trước khi lên máy bay. Sang đến Mă lai th́ họ bị giao cho công ty Spektra Alucast và bị công ty này bắt kư một hợp đồng khác mà họ không hiểu nội dung v́ không biết tiếng Anh. Rồi công ty này đă tịch thu hộ chiếu của họ và chỉ trả lương cho họ trong 6 tháng đầu tiên. Từ đó về sau công ty này đă quịt lương, khiến họ phải sống lầm than cho đến ngày bị bắt. Văn pḥng CAMSA ở Mă Lai đă tiếp nhận hồ sơ 31 công nhân Spektra Alucast từ đầu năm 2009 và giúp họ đ̣i lại các khoản lương trả thiếu, khoản tiền bồi thường v́ bị sa thải trước thời hạn hợp đồng, khoản tiền bồi thường cho những đau đớn tinh thần và tâm lư khi bị bắt giam và mọi chi phí hồi hương. Nếu đ̣i được một số tiền bồi thường có thể lên đến trên một chục ngàn tiền Ringgit Mă Lai cho mỗi người, họ sẽ có khả năng trả nợ nần và c̣n dư một ít vốn để gây dựng cuộc sống mới.
Có người cho rằng đây chỉ là một vụ tranh chấp về hợp đồng với công ty Spektra Alucast. CAMSA quan niệm rằng vụ này nghiêm trọng hơn nhiều v́ có đầy đủ các yếu tố cấu thành tội buôn người. Một cách vắn tắt, các công nhân đă bị công ty môi giới Việt Nam lừa bán cho công ty Spektra Alucast, để cho công ty này bóc lột sức lao động của họ. Như đă tŕnh bày ở trên, không có bằng chứng nào rơ ràng hơn về sự bóc lột là việc các công nhân chỉ được trả có 6 tháng lương trong gần 3 năm trời. Trong khi đó họ lại không có cách ǵ để thoát thân khỏi môi trường bóc lột v́ hộ chiếu của họ đă bị chủ sử dụng lao động thu giữ như một vật cầm thế. Họ không thể đi làm ở một chỗ nào khác mà cũng không thể trở lại Việt Nam v́ không có hộ chiếu. CAMSA nghe đồn rằng v́ 8 công nhân này không chịu ngoan ngoăn nghe lời chủ và c̣n muốn thưa kiện chủ nên chủ đă báo cho cảnh sát đến bắt và đuổi họ về. Đuổi được họ về Việt Nam th́ công ty Spektra Alucast sẽ không phải trả số tiền lương c̣n thiếu nợ họ và sẽ khỏi bị kiện tụng lôi thôi. CAMSA cho rằng chính sách thu giữ hộ chiếu là đầu mối của t́nh trạng nô lệ thời mới. Thời xưa người ta dùng xiềng xích với người Phi Châu th́ thời nay người ta thu giữ giấy tờ tuỳ thân của người nô lệ da vàng. Đây là một vi phạm nhân quyền trầm trọng. Phải gọi nó là một chính sách v́ nó được sự dung túng bởi cả 2 chính phủ Mă Lai và Việt Nam trong nhiều năm qua.
Qua vụ này người ta c̣n thấy một góc tối khác của vấn đề xuất khẩu lao động. Bơ vơ nơi xứ người, không rành tiếng nói, không thông luật lệ, người công nhân rất cần đến sự bảo vệ của chính quyền Việt Nam. Họ càng cần đến sự giúp đỡ nếu họ lại là người dân tộc thiểu số và không thể tŕnh bày rành rẽ bằng tiếng Việt. Họ đă t́m cách liên lạc với công ty xuất khẩu, toà đại sứ Việt Nam và Pḥng Quản lý Lao Động Việt Nam ở Kuala Lumpur để xin giúp đỡ. Toà đại sứ Việt Nam ở Kuala Lumpur đă không trả lời cho các công nhân mà cũng từ chối tiếp cả vị luật sư người Mă Lai đến để bàn cách cứu các công nhân. Một điểm lạ lùng khác là Pḥng Quản lý Lao Động Việt Nam ở Mă Lai lại muốn các công nhân phải nhận tội để bị trục xuất về nước cho nhanh chóng. Người đại diện cho cục này là ông Nguyễn Quốc Khánh đă nhiều lần t́m cách thuyết phục các công nhân nên nhận tội. Luật sư trưởng của CAMSA đă hết lời giải thích cho ông ta rằng trước hết, các công nhân không có tội nên không thể nhận tội, thứ 2, nếu nhận tội và bị trục xuất th́ họ sẽ rất khó trở lại Mă lai để kiện đ̣i trả lại số tiền bồi thường rất lớn. Tệ hại hơn nữa là Pḥng Quản lý Lao Động Việt Nam ở Mă Lai đă hợp tác với công ty môi giới Việt Nam và công ty Spektra Alucast Mă Lai để gây sức ép với công nhân ngay tại các phiên xử. Họ đă mướn một luật sư khác để thay thế luật sư của các công nhân. Rất may trước toà, các công nhân đă dũng cảm và đồng thanh chỉ định vị luật sư của CAMSA là người đại diện hợp pháp cho họ.
Trong bản phúc tŕnh về buôn người do bộ ngoại giao Hoa Kỳ công bố ngày 14 tháng 6 vừa qua, Việt Nam bị đưa xuống danh sách các quốc gia cần bị theo dơi v́ chính phủ Việt Nam đă không có ư định chống buôn người một cách tích cực. Thí dụ về 8 công nhân Spektra Alucast là một bằng chứng mới. CAMSA hiện tiếp tục ghi nhận những hành vi gây áp lực với gia đ́nh của 8 công nhân nói trên ở Việt Nam với mục đích bắt các công nhân phải xin tự nguyện hồi hương. Nếu có những viên chức chính quyền tham gia vào những hành vi này th́ chính phủ Việt Nam sẽ khó biện bạch về việc cho xoá vết tích của các trường hợp buôn người.
Việc Mă Lai cho mở hồ sơ điều tra về vụ buôn người của Spektra Alucast được xem là một chuyển biến về ư thức chống nạn buôn người để bóc lột sức lao động của chính quyền Mă Lai. Buôn người là một tội phạm h́nh sự nên nếu bị kết án th́ thủ phạm sẽ phải bị tù chứ không phải trả tiền bồi thường mà thôi. Cho nên vụ này sẽ có tác dụng răn đe rất lớn đối với những công ty sử dụng lao động Mă Lai và công ty môi giới Việt Nam.
==============
Đọc thêm
Làm Sao Để Bài Trừ Nạn Buôn Người Ở Việt Nam?
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=1920
CAMSA làm thay đổi cách nh́n của Mă Lai
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=1919
CAMSA Phát Triển Đến Thủ Đô Malaysia
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=1781
CAMSA Giải Quyết Cho Trên 50 Lao Động Việt Ở Mă Lai
http://www.machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=1640
Mạch Sống Online
