Ls. Bùi Đăng Khoa

Kính thưa quý vị, trong những năm làm luật sư, tôi vẫn nhớ đến một câu chuyện trong bài tập về một em bé tên là Brian Dailey. Câu chuyện này được kể như sau:

Trong khoảng thời gian 1951, có một em nhỏ tên là Brian Dailey (5 tuổi) đã đến thăm gia đình của một người thân, Naomi Garratt. Cô Naomi này, không rõ là bao nhiêu tuổi, có một người chị tên là Ruth Garratt. Người chị này là một người lớn, nhưng câu chuyện không nhắc đến tuổi của cô ta.

Theo lời nói của em nhỏ Brian, trong lúc em Brian đang ngồi ngoài sân thì cô Ruth ra ngoài để tìm cái ghế ngồi xuống. Em Brian tình nguyện nhường cái ghế của mình cho cô Ruth. Nhưng vì người nhỏ nên em Brian không kịp thời đẩy cái ghế cho cô Ruth ngồi. Vì thế, cô ta đã té xuống sàn và gãy xương hông khi cô ngồi xuống ghế.

Theo lời của cô Naomi thì em nhỏ Brian đã cố tình rút cái ghế khi cô định ngồi xuống. Vì vậy, em nhỏ này đã cố tình gây thương tích cho cô ta.

Câu chuyện này không nói rõ là ai nói thật. Ðương nhiên toà vẫn phải xử theo lời khai của một bên. Sau khi kiện lên toà án thượng thẩm, vụ này đã được giao lại cho toà dưới xử về một điều khoản: em Brian có biết là cô Ruth sẽ ngồi xuống hay không? Tuổi tác của em chỉ quan hệ đến sự hiểu biết của em mà thôi.

Câu chuyện nêu trên là để giải thích những sự kiện khó khăn khi người gây thương tích là em nhỏ.

Kính thưa quý vị, trách nhiệm của cha mẹ là sự an bài tự nhiên. Nhưng trong một quốc gia đầy luật lệ, trách nhiệm này không thể nói bằng lời lẽ suông mà phải nói bằng luật pháp của xã hội.

Trách Nhiệm Của Cha Mẹ Dưới Luật Hình Sự

Luật của mỗi tiểu bang mỗi khác. Sau đây là trường hợp điển hình:

Em nhỏ từ 17 tuổi trở lên sẽ được coi như người lớn. Nếu dưới 17 tuổi, em nhỏ này sẽ được xử dưới luật gia đình (trừ khi toà xác nhận em là người lớn).

Thông thường, những vụ phạm pháp của những em vị thành niên, cha mẹ không phải chịu trách nhiệm về hình sự. Ðương nhiên, những vụ liên quan đến sự điều khiển của cha mẹ là ngoại lệ. Thí dụ như người cha đưa khẩu súng cho đứa con nhỏ thì sẽ bị phạm pháp. Thêm nữa, nếu người mẹ không cho con đi học, thì người mẹ bị coi như là phạm pháp. Vì thế, những hành động nào mà người cha hoặc người mẹ có thể quyết định thì luật hình sự đổ trách nhiệm này cho cha mẹ. Ðương nhiên, không vì hành động cố tình của một người con dưới tuổi thành niên mà phải bắt cha mẹ chúng được.

Trách Nhiệm Của Cha Mẹ Dưới Luật Dân Sự

Trong điều luật gia đình 41.001 (1), cha mẹ hoặc người có trách nhiệm quản thúc hoặc dạy dỗ phải chịu trách nhiệm cho những vụ bất cẩn gây ra bởi em nhỏ. Ðiều khoản luật này còn ấn định thêm trách nhiệm của cha mẹ hoặc người săn sóc nếu như việc xảy ra do sự cố tình của em nhỏ.

Trong điều luật gia đình 41.001 (2), cha mẹ hoặc người giám hộ chỉ có trách nhiệm bồi thường nếu em nhỏ trên 10 tuổi nhưng dưới 18 tuổi khi sự thiệt hại gây ra bởi sự cố tình hoặc cố ý của em. Thêm vào điều khoản này là luật 41.002. Luật này giới hạn việc bồi thường cho những thiệt hại gây bởi sự cố tình hoặc cố ý là 25,000 Mỹ kim.

Khi đọc kỹ hai điều khoản luật gia đình này, chúng ta cũng thấy là sự giới hạn 25,000 Mỹ kim chỉ áp dụng khi em nhỏ từ 10 tuổi tới 18 tuổi làm những hành động cố tình hoặc cố ý gây thiệt hại cho người khác. Ðiều luật này không giới hạn những thiệt hại gây ra bởi sự bất cẩn của em nhỏ. Thêm vào đó, luật không giới hạn tuổi tác của các em nhỏ khi sự thiệt hại cho người khác gây ra bởi sự bất cẩn của em nhỏ.

Ðây không có nghĩa là lúc nào cha mẹ cũng có trách nhiệm với con em. Nếu nói về trách nhiệm bất cẩn của con em thì phải hiểu là cha mẹ chỉ chịu trách nhiệm nếu sự bất cẩn của cha mẹ đã gây ra việc bất cẩn của con em. Vì thế, phải có sự bất cẩn của cha mẹ thì cha mẹ mới có trách nhiệm phải bồi thường.

Thí dụ như gần đây, tôi đã được cơ hội đại diện cho hai cha con trong vụ đụng xe với người thứ ba. Người đưa đơn kiện nói rằng người cha bất cẩn khi đưa xe cho người con lái và gây ra thiệt hại cho người đưa đơn. Ðơn kiện nói rằng người cha phải bồi hoàn tất cả sự thiệt hại gây ra bởi người con vì việc bất cẩn của người cha. Theo vụ kiện này và những vụ xử trước đây, người cha không thể bất cẩn được vì người con có bằng lái xe của tiểu bang. Vì vậy, người cha không thể chịu trách nhiệm về những thiệt hại gây ra bởi người con.

Kết Luận

Theo những điều luật nêu trên, trách nhiệm của cha mẹ được chia ra làm hai trường hợp. Trường hợp thứ nhất, cha mẹ thông thường không có trách nhiệm trong những vụ hình sự của con em trừ khi cha mẹ có phần trách nhiệm giám hộ hành động đó. Trong trường hợp thứ hai (dân sự), cha mẹ và người giám hộ đều có trách nhiệm với con em nếu như những hành động đó gây ra bởi sự bất cẩn của cha mẹ. Nếu sự việc gây ra thiệt hại do sự cố tình hoặc cố ý, cha mẹ chỉ có trách nhiệm với con em từ 10 tuổi tới 18 tuổi mà thôi. Gần giống như luật mới nêu trên, vụ xử của em Brian sau khi xuống toà dưới em phải bồi thường 11,000 Mỹ kim cho bà Ruth (cha mẹ bất cẩn để con nhỏ cố tình phạm lỗi).

[Nguyệt San Mạch Sống thuộc hệ thống truyền thông của Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển: http://www.machsong.org.]