Thường khi về già từ độ tuổi 40 trở đi, các tế bào bất thường dị dạng (abnormal cells) hay còn gọi là tế bào ung thư phát sinh từ những ống (duct) hay những nang (lobule) của tuyến vú. Nếu không chữa trị sớm, các tế bào ung thư sẽ phát triển nhanh chóng trong vú, tạo thành một cục buớu độc (malignant tumor) hay còn gọi là bướu ung thư.
Trong quá trình phát triển, từ cục bướu đó cho ra những tế bào ung thư đi vào mạch bạch huyết (lymphatic vessels), chạy tới các hạch bạch huyết (lymphatic ganglion). Có khi tế bào ung thư đi theo các mạch máu (blood vessels) để xâm nhập các cơ quan nội tạng (gan, phổi, óc...) hay bộ xương (skeleton), dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm chết người.
Người phụ nữ trẻ cũng có thể bị ung thư vú, nhưng xuất độ (tần xuất, độ xảy đến; incidence) thấp hơn nhiều so với người lớn tuổi. Tuổi càng cao càng dễ bị ung thư đủ loại, trong đó có ung thư vú.
Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia tiếng Việt, Ung thư vú là loại ung thư thường gặp nhất và gây tử vong hàng đầu ở phụ nữ nhiều nước công nghiệp phát triển. Theo Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Thế giới (IARC) vào năm 1998 thì ung thư vú đứng đầu, chiếm 21% trong tổng số các loại ung thư ở phụ nữ trên toàn thế giới. Xuất độ (tần xuất ; độ sảy đến; incidence) chuẩn hóa theo tuổi của ung thư vú ở phụ nữ là 92 (trên 100 000 dân) ở châu Âu và 67 (trên 100 000 dân) trên toàn thế giới vào năm 1998, đều là cao nhất trong các loại ung thư ở nữ giới.
Ung thư vú đang trở nên phổ biến tại các nước đang phát triển. Tại Việt Nam, năm 1998, ở nữ giới, ung thư vú là loại ung thư có tần xuất cao nhất ở Hà Nội với xuất độ chuẩn hóa theo tuổi là 20 (trên 100 000 dân) và cao thứ hai ở thành Hồ (chú thích: lớn hơn nhiều so với Sài Gòn ngày xưa về điạ lý và nhân văn) với xuất độ chuẩn hóa theo tuổi là 16 (trên 100 000 dân), đứng sau ung thư cổ tử cung mà xuất độ chuẩn hóa theo tuổi là 29 (trên 100 000 dân).
Các Yếu Tố Gia Tăng Nguy Cơ Mắc Bệnh Ung Thư Vú:
1/ Tuổi tác: Càng lớn tuổi nguy cơ ung thư vú càng cao. Phần lớn phụ nữ da trắng mắc bệnh ung thư vú ở tuổi 50 đến 60. Một số nghiên cứu cho thấy phụ nữ Việt Nam tại Hoa Kỳ mắc bệnh ung thư vú ở số tuổi trung bình là 40 đến 50, tức là trẻ hơn 10 năm so với phụ nữ da trắng. Lý do của sự khác biệt này chưa được làm sáng tỏ và sẽ là đề tài cho những cuộc nghiên cứu sau này về ảnh hưởng di truyền cũng như môi sinh trên nguy cơ mắc bệnh ung thư của các sắc dân khác nhau. (Theo tài liệu của bác sĩ Nguyễn Bích Liên cập nhật hóa vào tháng Năm năm 2006).
Theo luận án tốt nghiệp của bác sĩ Lại Mạnh Cường tháng 4 năm 1975 tại Sài Gòn, trong khi bướu lành (benign tumors) xuất hiện ở tuổi nhỏ và tăng cao nhất ở độ tuổi 20-30, rồi sau đó giàm dần xuống. Ngược lại bướu ung thư bắt đầu tăng cao từ độ tuổi 30-40, sau 40 tuổi ngày càng tăng. Đỉnh điểm vào khoảng 50-60 tuổi.
2/ Tiểu sử bệnh lý gia đình: Những phụ nữ có mẹ, chị, em, hay con gái đã mắc bệnh ung thư vú thì nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Càng có nhiều thân nhân mắc bệnh ung thư vú thì nguy cơ càng gia tăng.
3/ Dinh dưỡng và rượu: Thức ăn nhiều mỡ, cũng như rượu có thể làm gia tăng rủi ro mắc bệnh ung thư vú. National Cancer Institute (Viện Ung Thư Quốc Gia) khuyến khích phụ nữ nên dùng thức ăn ít mỡ, tập thể dục đều đặn, và chỉ nên dùng rượu có chừng mực.
4/ Sử dụng kích thích tố nữ sau khi tắt kinh trên năm năm: Những cuộc nghiên cứu mới nhất cho thấy phụ nữ dùng các loại thuốc như Prempro, Provera hay Premarin sau khi tắt kinh có thể làm gia tăng rủi ro mắc bệnh ung thư vú. Ngoài ra, những loại thuốc này còn có thể gia tăng rủi ro bị tai biến mạch máu não và nghẹt động mạch vành tim gây ra chứng máu nhồi cơ tim. Những loại thuốc này thường được dùng để giúp các bệnh nhân sau khi tắt kinh đỡ bị cáu kỉnh, buồn chán, nóng bừng, khi nóng khi lạnh, và đổ mồ hôi vào ban đêm. Nếu phụ nữ nào bị những chứng này thì có thể sử dụng những loại thuốc vừa nêu trên trong một thời kỳ ngắn, rồi từ từ ngưng lại khi cơ thể đã quen với sự tắt kinh. Nếu chỉ dùng thuốc trong thời gian ngắn, thì ta có thể giảm thiểu những triệu chứng trong những ngày tháng đầu của tắt kinh, mà cũng tránh gia tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư vú.
5/ Yếu tố di truyền (BRCA: BReast CAncer gene): Phần lớn phụ nữ mắc bệnh ung thư vú không có yếu tố di truyền, và bệnh sử gia đình cũng không có ai mắc bất cứ loại ung thư nào cả. Tuy nhiên, có khoảng 15% phụ nữ mắc bệnh ung thư vú mang những yếu tố di truyền về ung thư gọi là BRCA 1 hay BRCA 2. Những phụ nữ này có những vấn đề đặc biệt riêng trong việc truy tầm, phòng ngừa, cũng như chữa trị ung thư vú. Nếu quý vị cần biết rõ hơn về yếu tố di truyền BRCA 1 hay BRCA 2 thì quý vị có thể vào website sau đây của phòng thí nghiệm Myriad: http://www.myriadtests.com/provider/brca-mutation-prevalence.htm để đọc bài viết bằng tiếng Anh. Nói chung, phần lớn phụ nữ có yếu tố di truyền này có nhiều người trong gia đình mắc bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng.
Phương Pháp Phát Hiện Sớm Bệnh Ung Thư Vú:
Đây có thể được coi là một việc làm quan trọng nhất cho tất cả phụ nữ đã bước vào tuổi trưởng thành. Theo tài liệu của bác sĩ Nguyễn Bích Liên, phụ nữ Việt ở Mỹ nên chú ý kỹ các điều dưới đây. Theo tôi, phụ nữ ở các nơi khác cũng nên cố thực hiện các điều chỉ dẫn này được nhiều chứng nào tốt chừng nấy, vì đó là TIÊU CHUẤN VÀNG (Golden Standard), đã được nghiên cứu cẩn thận từ nhiều năm qua tại các quốc gia tiên tiến nhất thế giới.
Ba Việc Làm Để Sớm Phát Hiện Ung Thư Vú
1/ Tự khám vú bắt đầu ở tuổi 20. Mỗi tháng, ngay sau khi hết chu kỳ kinh nguyệt, tất cả phụ nữ nên tự khám vú của mình.
Dùng chỗ mềm của đầu các ngón tay trỏ, giữa và áp út để xoa nắn vú. Nên cho ba ngón tay này "bước theo nhau" trên mô vú theo từng hàng thẳng từ trên xuống dưới. Cố gắng khám tất cả các phần của vú, đừng bỏ sót phần nào kể cả vùng dưới nách. Xem xét và tìm những bất thường như: lồi lõm, cục u, da dầy cộm hay có vẩy, nhất là đầu và núm vú, nước hay máu chảy ra từ đầu vú và những thay đổi khác thường khác.
Hội Ung Thư Việt Mỹ có DVD chỉ dẫn rõ ràng cách tự khám vú dùng người mẫu, và nói tiếng Việt. Quý vị có thể liên lạc với Hội để xin DVD miễn phí.
2/ Khám vú do chuyên viên y tế (CBE hay Clinical Breast Examination): Quý bà nên yêu cầu bác sĩ hay y tá đã được huấn luyện khám vú cho mình mỗi năm một lần. Nếu khi tự khám vú thấy có gì lạ, quý vị nên yêu cầu bác sĩ khám lại.
3/ Chụp quang tuyến vú (Mammogram): Nếu trên 40 tuổi, quý bà nên chụp mammogram mỗi năm một lần, dù không có sự bất bình thường gì khi khám vú. Phụ nữ có mẹ hay chị em ruột mắc bệnh ung thư vú, hay có yếu tố di truyền như BRCA gene có thể cần truy tầm ung thư vú trước tuổi 40.
Những phụ nữ có BRCA gene có nguy cơ mắc bệnh ung thư vú và ung thư buồng trứng rất cao, và có thể phải được truy tầm ung thư vú ở tuổi trẻ hơn, và có thể phải sử dụng cách chụp bằng hiệu ứng từ, tức MRI (Magnetic Resonance Imaging) để việc khám phá ung thư vú được hiệu quả hơn. Những người này còn có thể nghĩ đến chuyện cắt bỏ cả hai vú và buồng trứng để ngừa hai loại ung thư này hữu hiệu hơn. Họ cần phải suy nghĩ và thảo luận rất kỹ lưỡng với bác sĩ điều trị hay chuyên viên về di truyền rất kỹ lưỡng trước khi có những quyết định này.
Nếu những phương pháp truy tầm này khám phá ra những thay đổi bất thường của vú, tùy theo trường hợp, các bác sĩ sẽ cho bệnh nhân thực hiện các thử nghiệm khác như siêu âm (ultrasound), MRI, hay sinh thiết (thử thịt, biopsy), v.v. để định bệnh.
Những việc làm nêu trên là lời khuyên cho tất cả phụ nữ thuộc các chủng tộc khác nhau. Như đã trình bày trên, phụ nữ Việt có nguy cơ mắc bệnh ung thư vú ở tuổi trẻ hơn. Tuy nhiên, cho tới nay, chưa có nghiên cứu nào xem xét vấn đề tuổi nào thích hợp nhất để bắt đầu chụp quang tuyến vú mammogram cho phụ nữ gốc Việt. Chụp mammogram ở tuổi trước 40 có lẽ cũng không được hiệu quả lắm, vì phần lớn phụ nữ ở tuổi này có tế bào vú rất nhiều nang chứa nhiều nước, và khi chụp quang tuyến, sẽ che lấp những tế bào ung thư nếu có. Do đó, những phụ nữ trẻ tuổi cần theo dõi vú bằng phương pháp tự khám vú cũng như nhờ bác sĩ khám vú cẩn thận hơn.
[Nguyệt San Mạch Sống thuộc hệ thống truyền thông của Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển: http://www.machsong.org.]
Mạch Sống Online
